พจนานุกรมธาตุ
ธาตุ Sort descending | อรรถ | ตัวอย่าง | หมวดธาตุ | |
---|---|---|---|---|
คนฺธ |
อติสงฺขายํ 'นับล่วง,' ไม่พิจารณา, ละโมบ, ตะกราม |
คทฺเธติ คทฺธยติ คทฺโธ
|
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
คนฺธ |
สูจเน; อทฺทเน จ (ปกาสน-ปริปฺลุตา) ประกาศ, แสดง; ปลิวไป, ฟุ้งไป, ตระหลบ |
คนฺเธติ คนฺธยติ คนฺโธ
|
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
คนฺธ |
สูจเฉทหึสเน ประกาศ; ตัด; เบียดเบียน |
อตฺตโน วตฺถํ คนฺเธติ สูเจติ ปกาเสเตติ คนฺโธ. |
จุร (เณ ณย) | |
คพฺพ |
หึสายํ เบียดเบียน |
คพฺพติ |
ภู (อ) [ธป] |
|
คพฺพ |
ทพฺเพ (อหงฺกาเร) หยิ่ง, จองหอง, อหังการ |
คพฺพติ คพฺโพ คพฺพํ คพฺพนํ คพฺพิโต
|
ภู (อ) [ธป] |
|
คพฺพ |
มาเน (อหงฺกาเร) หยิ่ง, จองหอง, ไว้ตัว |
คพฺเพติ คพฺพยติ |
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
คพฺพ |
คตฺยํ ไป, ถึง, บรรลุ |
คพฺพติ |
ภู (อ) | |
คพฺพ |
ทปฺเป โอ้อวด; ถือตัว |
คพฺเพติ คพฺพยติ. |
ภู (อ), จุร (เณ ณย) | |
คพฺภ |
ธารเณ ทรงไว้, รับไว้ |
คพฺภติ คพฺโภ
|
ภู (อ) [ธป] |
|
คพฺภ |
ธารเณ ทรงไว้ |
คพฺภติ. |
ภู (อ) | |
คพฺภ |
ปาคพฺภิเย คะนอง, ประมาท |
|
ภู (อ) [ธป] |
|
คมุ |
คติยํ ไป, ถึง, เป็นไป |
คจฺฉติ คมติ ฆมฺมติ; คมุ นี้ ท่านแสดงไว้มาก จักแสดงตามมติ ส. ดังต่อไปนี้:- (รูปกิริยาที่ประกอบด้วยอุปสัคนิบาตเหล่านี้ อาจเปลี่ยนเป็นรูปอื่น เช่นรูปนามเป็นต้นได้ทั้งหมด). แจก คจฺฉติ แจก คมติ อา. นามิกบท (รูปนาม) คือ คโต คนฺตา คจฺฉ คจฺฉนฺตี คจฺฉนฺตํ (กุลํ) สหคตํ คติ คมนํ คโม สหคตํ สหรคต, ไปด้วยกัน, ไปพร้อมกัน' [สห+คต] แปลได้ 5 นัย*:-
* ท่านผูกคาถาประมวล 5 นัยนี้ไว้ว่า
|
ภู (อ) [ธป] |
|
คมุ |
คตฺยํ ไป, ถึง, บรรลุ |
คมติ, คจฺฉติ, มติของ สัทท. ว่า คมุ ธาตุนี้ ถ้ามี อา เป็นบทหน้า เป็น จุราทิคณิกธาตุ มีอรรถว่า อธิวาสเน ความอดกลั้นหน่อยหนึ่ง เช่น อาคเมหิ. |
ภู (อ) | |
คมฺพ |
คติมฺหิ ไป, ถึง, บรรลุ |
ภู (อ) | ||
คร |
เสจเน รด, ราด, โปรย |
ครติ |
ภู (อ) [ธป] |
|
คร |
อุคฺคเม ไปในเบื้องบน, ขึ้นไป, อยู่สูง |
ครติ ครุ
|
ภู (อ) [ธป] |
|
คร |
อุคฺคเม ไปในเบื้องบน, ขึ้นไป, อยู่สูง |
คเรติ ครยติ ครุ
|
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
คร |
ญาณญาปนุคฺคเม รู้; มีชื่อเสียง; ให้รู้ |
คารยติ ชานาติ ชานาเปตีติ วา ครุ ผู้รู้, ผู้ให้รู้ |
จุร (เณ ณย) | |
คร |
เสกุคฺคเมสุ รด, ราด; มีชื่อเสียง |
ครติ สิญฺจติ สิสฺเส เมตฺโตทเกน ครียตีติ ครุ. |
ภู (อ) | |
คร |
นิครเณ ไหลออก, คาย
|
ธาตุนี้ความเดียวกับ คิร=นิคิรเณ ดู ธาตุปฺ. เล่มก่อน |
ภู (อ) [ธป] |
|
ครห |
กุจฺฉเน เกลียด, ชัง, น่าเกลียด, น่าชัง |
ครหติ ครโห |
ภู (อ) [ธป] |
|
ครห |
วินินฺทเน นินทาต่างๆ, ติเตียน |
ครเหติ ครหยติ ครหา คารยฺโห-หา-หํ คารยฺหวโจ
|
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
ครห |
นินฺทเน นินทา, ติเตียน |
ครหติ, |
ภู (อ), จุร (เณ ณย) | |
คล |
อทเน กิน, กลืนกิน |
คลติ คโล
|
ภู (อ) [ธป] |
|
คล |
สเว ไหล, ซึมออก |
ปุพฺโพ คลติ วณโต, คลยติ วา. |
ภู (อ), จุร (เณ ณย) |