พจนานุกรมธาตุ

กุญฺชติ 

โกชติ

โกชติ

กุชฺชติ. 
นิกฺกุชฺชิตํ วา อุกฺกุชฺเชยฺย. 
อวกุชฺโช.

กุชฺชติ นิกฺกุชฺชติ อุกฺกุชฺชติ ปฏิกฺกุชฺชติ นิกฺกุชฺชิตํ อวกุชฺโช

อา. นิกฺกุชฺชิตํ วา อุกฺกุชฺเชยฺย พึงหงายสิ่งที่คว่ำไว้.
อญฺญิสฺสา ปาติยา ปฏิกุชฺชติ งวม หรือ ครอบด้วยภาชนะอื่น. 
อวกุชฺโช นิปชฺชาหํ ข้าพเจ้านอนคว่ำ - ส.

• อุกฺกุชฺชติ  ก. หงาย, หงายขึ้น [อุ+กุชฺช] '=อุปริมุขํ กโรติ' - ส.
• ปฏิกฺกุชฺชติ  งวม, ครอบ [ ปฏิ+กุชฺช] '-มุเข มุขํ ฐเปติ' - ส.

กุญฺจติ. กุญฺจิตฺวา. 
กุญฺจิกา เหล็กงอ, ตะขอ, กุญแจ. 
กุญฺจิตเกโส คนผมหยิก.

กุญฺจติ กุญฺจิกา กุญฺจิตโกโส กุญฺจิตฺวา 

• กุญฺจิกา  กุญแจ. 
• กุญฺจิตโกโส  คลังลั่นกุญแจ.

องฺคมงฺคานิ กุฏติ ฉินฺทตีติ กุฏฺฐํ โรคเรื้อน. 
ธเนหิ โกฏิยติ ปวตฺตตียติ กุฏุมฺพํ. 
โกฏิ, กุฏิโล, กูฏตาปโส, กุฏาคาวี, 
อุกฺกุฏฺฏิกํ นิสีทิตฺวา นั่งกระหย่ง นั่งคุกเข่า

กุเฏติ, กุฏยติ. 
กุฏิ, กุฏํ รชตํ.

โกเฏติ การิต-โกฏาเปติ

อาโกเฏติ [อา+กุฏ] ก. ตี, ทุบ, เคาะ. 
อคฺคฬํ อาโกเฏหิ ท่านจงเคาะกลอน-ลิ่ม*   
อคฺคฬํ อาโกเฏสิ เคาะ…แล้ว ที. 1/115-6. 
เถโร คนฺตฺวา ทวารํ อาโกเฏสิ พระเถระไปเคาะประตูแล้ว ธมฺอ. 4/508.

* น่าจะเป็น บานประตู เพราะอรรถกถาแห่งนี้แก้ว่า อคฺคฬนฺติ กวาฏํ. แลแก้ต่อไปว่า อาโกฏฺเฏหีติ อคฺคนเขน สณิกํ กุญฺจิกฉิทฺทสมีเป อาโกฏฺเฏหิ. จึงเห็นได้ว่า มิใช่กลอน หรือลิ่มแน่. (อาโกฏฺเฏหิ ในอรรถกถาควรจะเป็น อาโกเฏหิ)

อาโกฏิต [จาก อาโกเฏติ ] กค. ตี-ทุบ-อัดแล้ว, เคาะแล้ว. 
อาโกฏิตปจฺจาโกฏิเตหิ จีวเรหิ มีจีวร ท. อันทุบ-อ้ดแล้ว แลกลับทุบ-อัดแล้ว (ทุบทั้งสองด้าน) ธมฺอ. 1/35.
(อาโกฏิต+ปฏิ+อา). อาโกฏิตปจฺจาโกฏิตํ อุภโตภาควิมฏฺฐํ มชฺ. 2/78.

อาโกฏน [อา+กุฏ+ยุ เป็น อน] นป. ความตี-ทุบ-อัด, ความเคาะ. 
โน อาโกฏนกฺขโม ทนความทุบ-อัด ไม่ได้ มชฺ. 2/78.

อาโกฏน [อา+กุฎ+ยุ เป็น อน กตฺตุสาธน เทียบ โกธโน ผู้โกรธ] ค. ผู้ตี-ทุบ-อัด, ผู้บังคับ. 
อิ. อาโกฏนี. …ตว กายรถสฺส อุปฺปถํ ปฏิปนฺนสฺส ราชรถสฺส สินฺธเว อาโกเฏตฺวา นิวารณปโฏทลฏฺฐิ วิย ปญฺญา อาโกฏนี โหตุ ปัญญาจงบังคับ กายรถของท่าน … ดุจปะฏัก เป็นเครื่องตี-ทิ่ม สินธพ ท. แห่งราชรถ อันเดินผิดทางแล้วห้าม ชาอ. 10/197.

(ธาตุนี้ ให้ดู โกฏฺฏ=เฉทเน ด้วย.

เรื่อง กุฏ, กุฏฺฏ, โกฏฺฏ นี้ ค่อนข้างจะนัวสักหน่อย ให้ดูเทียบใน ธาตุปฺ. เล่มก่อน ที่ข้าพเจ้านำมาลงไว้เต็ม ในที่นี้อีก ก็ถือว่า "เหลือดีกว่าขาด" สำหรับไว้วิจารต่อไป.)

กุฏติ ปฏิกุฏติ กุโฏ-ฏํ

• กุโฏ-ฏํ  ป. นป. หม้อน้ำ [จาก กุฏ นี้ - สูจิ].

กุฏติ กุฑฺฑํ

• กุฑฺฑํ  ฝาเรือน, 'ตัด, ปัน' [จาก กุฏ นี้ สูจิ].

กุณฺฏติ ธนํ โสโก.

กุเฏติ กุฏยติ

กุจฺเฉติ. อธิกุฏฺฏียติ มํสํ เอตฺถาติ อธิกุฏฺฏนํ เขียง. 
สตฺติสูลูปมา กามา ขนฺธานํ อธิกุฏฺฏนา.

กุฏฺเฏติ กุฏฺฏยติ

กุณฺฐติ. 
กุณโฐ, โกณฺโฐ คนง่อย.

กุณฺฐติ กุณฺโฐ

กุณฺฐติ