พจนานุกรมธาตุ

กีโณติ กีณาติ

กีณาติ วิกฺกีณาติ เกตุํ กีณิตุํ วิกฺเกตุํ วิกฺกีณิตุํ กีณิตฺวา กีโต กโย วิกกโย

• กีโต  อา. กีตํ ภณฺฑํ ภัณฑะที่ซื้อมา - ส.
  ที่ไม่มี วิ นำ เป็น ซื้อ, ที่มี วิ นำ เป็น ขาย.

กีเฏติ. 
กีโฏ, กีฏโก แมลง, ตั๊กแตน, มอด.

กีลติ กีลํ กีเลยฺย กีลฺเย

• กีลํ  ความผูก, ความมัด, เครื่องผูก, เครื่องมัด.
• กีเลยฺย กีลฺเย (ก. เกยฺย สตฺ) พึงผูก, พึงมัด, พึงจำจอง, พึงดัก. 
  อา. สุเตน วา สุตํ กีเลฺย พึงผูก หรือ ดักหงส์ผู้มีชื่อเสียง ด้วยสระซึ่งมีชื่อเสียง. 
  'กีเลฺย=กีเลยฺย=หึเสยฺย=พาเธยฺย' [มหาหํสชาตก]. 

กีฬติ

กีฬติ พาโล สุสูหิ. 
กีฬา, 
เกฬี กุรุมาโน.

กีฬติ กีฬา กีฬํ

กุยเต กุจฺฉิยเตติ กณฺโห สีดำ. 
กณฺโห วตายํ ปุริโส, กณฺหา ธมฺมา.

โกติ, กวติ. 
กานนํ ป่า. 
กพฺพํ กาพย์กลอน.

โกติ-กวติ กานนํ กพฺพํ กาวิยํ กาเวยฺยํ กุตฺวา กฺวิตวา กวี กมฺม-กุยฺยติ

• กานนํ  ป่า, 'มีเสียงเวลาเที่ยงวัน' นัยหนึ่ง 'เป็นที่ร้องของสัตว์' - ส.
• กพฺพํ, กาวิยํ, กาเวยฺยํ  กาพย์, คำของกวี,' กลอน, โคลง, ฉันท์ เป็นต้น. 
  บางอาจารย์ปรารถนาให้เป็น รูป กาพฺยํ.  รูป กาพฺยํ นี้ เป็นรูปสักกต ไม่ใช่รูปบาลี - ส.
• กวี แปลได้ (1) นักปราชญ์ 'ผู้แสดง' (2) ลิง 'ร้อง' (อช. 1105).

กณฺโห

หมวด ค. มีปัจจัย 2 คือ ณฺหา ปฺป ใน ณฺหา ปัจจัย มีรูปกิริยาอยู่คำเดียว คือ คณฺหาติ นอกนั้นเบีนรูปนาม หรือคุณทั้งนั้น. 
มีคำ ตณฺหายติ=อยาก, ปรารถนา, ดิ้นรน. อยู่คำหนึ่ง แม้เช่นนั้นก็ลง อาย ปัจจัยอีกชั้นหนึ่ง คล้ายคำว่า ปพฺพตายติ=ประพฤติดุจภูเขา. เมตฺตายติ-เมตตา, เอ็นดู, อนุเคราะห์ - ส.

• กณฺโห  
  น. พระกฤษณะ, พระนารายณ์ 'ดำ' (หมายเป็นฝ่ายเดช); พระยามาร, ท้าววสวัตตี. 
  ค. ชั่ว, ดำ, มืด (อช. 1000). กณฺหา ธมฺมา ธรรมดำ ได้แก่อกุศล - ส.

กุกตีติ โกโก หมาป่า. กุกฺกุโร หมาบ้าน. กุกฺกุโฏ ไก่. 
กุกียติ ปาปการีหีติ กุกฺกฬํ เถ้าถ่าน, ถ่านเพลิง. 
กุกติ อตฺตโน สทฺเทน สตฺตานํ มนํ คณฺหาตีติ โกกิโล นกดุเหว่า.

กุกติ โกโก กกุโธ

• โกโก  โกก, สุนัขป่า, 'ฉวย' โกโกติ อรญฺญสุนโข - ส.
• กกุโธ  กกุธ ในคำว่า ราชกกุธภณฺฑํ เครื่องราชกกุธภัณฑ์, เครื่องประดับพระเกียรติยศกษัตริย์สมัยโบราณ, มี 5 อย่าง มีพระขรรค์ มงกุฎ เป็นต้น*; หนอกโค; ไม้ชนิดหนึ่ง โบราณว่า ไม้กุ่ม [จาก กุก นี้ - สูจิ. กลับ กุก เป็น กกุ. ยังมีนัยอื่น].

*  อภิธานัปปทีปิกา คาถา 358 ว่า
ขคฺโค จ ฉตฺตมุณฺหีสํ    ปาทุกา วาลวิชนี
อิเม กกุธภณฺฑานิ    ภวนฺติ ปญฺจ ราชุนํ.
สูจิ. ให้ วิ. ว่า คมนกาเล สทา อาทาตพฺพโต กกุธานิ จ ตานิ ราชธนตฺตา ภณฺฑานิ เจติ กกุภณฺฑานิ.

โกจติ ทำเสียงดัง. 
โกจติ สงฺกุจติ เกเจติ ยุคลํ สํยุชฺชตีติ กุโจ เต้านม. 
กุจผโล ต้นมะพลับ.

กุจติ สงฺกุจติ สงฺโกโจ

กุจติ สงฺกุจติ สงฺโกโจ

กุจฺเฉติ, กุจฺลยติ. 
กุจฺฉา การนินทา, ติเตียน.

กุจฺเฉติ กุจฺฉยติ

กุญฺชติ