พจนานุกรมธาตุ

ธาตุ
ธาตุ อรรถ ตัวอย่าง หมวดธาตุ

กท

พฺยากุเล จ

วุ่นวาย

กทฺยติ, กชฺชติ.

ทิว (ย)

กท

โรทนาวฺหานมเท

ร้องไห้; เรียก; ประมาท, มัวเมา

กทติ.
กเท มเท อลนฺติ กทลํ ชนิดของน้ำเมา.

ภู (อ)

กท

อวหาเน; โรทเน จ

เรียก, ร้องเรียก; ร้องไห้, คร่ำครวญ

กทติ

ภู (อ)
[ธป]

กทิ
[กทิ, กนฺท]

โรทนวฺหานพฺยากุเลสุ

ร้องไห้, คร่ำครวญ; ร้องเรียก; วุ่นวาย

กนฺทติ, ปกฺกนฺทติ.
ปกฺกนฺโท.
กนฺทียติ อวฺหียตีติ กนฺทโร, กนฺทรี ซอกหิน.
อกฺกนฺเทติ, อกฺกนฺทยติ.

ภู (อ), จุร (เณ ณย)

กทิ

อวหาเน; โรทเน จ

เรียก, เรียกร้อง; ร้องไห้, คร่ำครวญ

กนฺทติ ปกฺกนฺทติ ปกฺกนฺทุํ กนฺทนฺโต กนฺทิตํ

ภู (อ)
[ธป]

กทิ

เวลมฺเพ

ห้อยย้อย, ชักช้า, ยืดยาด

กนฺทติ

ภู (อ)
[ธป]

กทฺท

กุจฺฉิตสทฺทเก

ทำเสียงอันน่ารังเกียจ

กทฺทตีติ กทฺโท, กทฺทโม. โคลน, ตม, เลน.
กทฺทนํ. เสียงท้องร้อง.

ภู (อ)

กทฺท

กุจฺฉิตสทฺเท

ออกเสียงน่าเกลียด, ร้องน่าเกลียด

กทฺทติ กททโม

  • กททโม  เปือกตม, ตม, เลน, โคลน.
ภู (อ)
[ธป]

กน

ทิตฺติกนฺติคเต

สว่าง, รุ่งเรือง; ยินดี; ไป, ถึง, บรรลุ

กนติ ทิพฺพติ วิโรจตีติ กญฺญา นางสาวน้อย.
ตถา กนกํ ทองคำ.

ภู (อ)

กน

ทิตฺติ; กนฺตีสุ

ส่องสว่าง, สวยงาม; รักใคร่, ชอบใจ

กนติ กญฺญา กนกํ

  • กญฺญา  นางสาว, หญิงสาว, ‘สวยงาม; น่ารัก’ ‘=โยพฺพนิตฺถี’ - ส.
  • กนกํ  ทองคำ. ศัพท์เป็นชื่อของทองคำ คือ สุวณฺณํ กนกํ เหมํ กญฺจนํ  ห-หรือ หาฏกํ ชาตรูปํ ตปนียํ วณฺณํ ชมฺพูนทํ สิงฺคิกํ จามีกรํ - ส.
ภู (อ)
[ธป]

กนุยิ

สทฺเท

ออกเสียง, ร้องกล่าว

กนุยติ กนุตวา

ภู (อ)
[ธป]

กนุยี

สทฺทอทฺทนทุคฺคนฺเธ

เปล่งเสียง; เปียกชุ่ม, ชุ่มชื้น; กลิ่นเหม็น

กนุยติ, กนุยเต วตฺถมมฺภสา ผ้าย่อมเปียกชุ่ม.
กนุยเต มจฺโฉ ปลาย่อมเปียกชุ่ม.

ภู (อ)

กนฺท
[กทิ, กนฺท]

โรทนวฺหานพฺยากุเลสุ

ร้องไห้, คร่ำครวญ; ร้องเรียก; วุ่นวาย

กนฺทติ, ปกฺกนฺทติ.
ปกฺกนฺโท.
กนฺทียติ อวฺหียตีติ กนฺทโร, กนฺทรี ซอกหิน.
อกฺกนฺเทติ, อกฺกนฺทยติ.

ภู (อ), จุร (เณ ณย)

กนฺท

สาตจฺเจ (นิรนฺตรภาเว)

ติดต่อกัน, เสมอ, เป็นนิตย์, เป็นนิรันดร์

กนฺเทติ กนฺทยติ

จุร (เณ ณย)
[ธป]

กป

จเล

หวั่นไหว

กปติ จลตีติ กปิ ลิง.
กาเปติ, กาปยติ.

ภู (อ), จุร (เณ ณย)

กป

สตฺติทยาจฺฉาเท

สามารถ; เอ็นดู; ปกปิด

ตุฏฺฐึ อุปฺปาเทตุํ กปติ สกฺโกตีติ กปฺปุรํ, ฆนสาโร การบูร.
กปโณ คนกำพร้า. ตสฺส ภาโว กาปญฺญํ.
กปติ ทนฺเต อจฺฉาเทตีติ กโปโล แก้ม.
กปตีติ กโปโต, ปาราวโต นกพิราบ.

ภู (อ)

กป

กรุณายํ

กรุณา, ช่วยทุกข์, เอ็นดู, อนุเคราะห์

กปติ กปโณ กาปญฺญํ

  • กปติ  กปติ ‘=กรุณายติ’ - ส.
  • กปโณ  คนเข็ญใจ, คนกำพร้า, ‘=กรุณายิตพุโพ ควรกรุณา’ - ส.
  • กาปญฺญํ  ภน.  ‘=กปณภาโว’ ความเบื่นคนควรกรุณา - ส.
ภู (อ)
[ธป]

กป

อวกมุปเน

อนุเคราะห์, ช่วยเหลือ, เอ็นดู, กรุณา

กเปติ กปยติ

  • ในที่อื่นเป็น กปฺปยติ บ้าง - ส.
จุร (เณ ณย)
[ธป]

กป

อจุฉาทเน

นุ่งห่ม, แต่งตัว

ภู (อ)
[ธป]

กปิ

คตฺยํ

ไป, ถึง, บรรลุ

กมฺเปติ, กมฺปยติ.

จุร (เณ ณย)