พจนานุกรมธาตุ

ชิคุจฺฉติ ชิคุจฺฉา ชิคุจฺฉํ ชิคุจฺฉมาโน เชคุจฺฉี ชิคุจฺฉิตฺวา

รูปสัมฤทธิเหล่านี้ ลง ฉ ปัจ.ๆ นี้อยู่ในพวก ปัจ. พิเศษ 3 ตัว คือ ข. ฉ. ส. ซึ่งลงในธาตุใดแล้ว ทำให้ธาตุนั้นแปลงรูปไปไกลมากจากรูปเดิม แทบคิดไม่เห็นธาตุ เช่น ฆส-กิน ฉ ปัจ. รูปสัมฤทธิ ชิคุจฺฉติ ปรารถนาจะกิน (ดูบาลีไวยากรณ์-อาขยาต).

โคปติ คุตฺโต โคปายิโต

โคปติ โคปโก คุตฺโต โคปฺผโก

• โคปฺผโก  ข้อเท้า [จาก คุป-รกฺขเน นี้-สูจิ].

โคเปติ โคปยติ

โคปติ, 
โคปโก, 
ชิคุจฺฉติ ย่อมรังเกียจ (ลง ฉ ปัจจัยหลังในอรรถนินทา, ติเตียน) ชิคุจฺฉิตฺวา, ชิคุจฺฉมาโน. 
เชคุจฺฉี ภวํ โคตโม. 
โคตฺตํ โคตร

โคเปติ, โคปยติ.

โคปิยตีติ คุจฺโฉ, ถวโก กอ, ช่อ. 
โคปฺโป ข้อเท้า. 
ปฏิกูลตฺตา โคปิยตีติ คูโถ คูถ, อุจจาระ. 
คุปฺปติ ธีโร มหตฺยปิ การิยชาเต.

คุปฺผติ มาลํ มาลิโก. คุปฺ ผิโต, 
โคปฺผนํ, โคปฺโผ ข้อเท้า. 
เตน นิพฺพตฺตํ โคปฺผิมํ เกิดที่เท้า, พวงดอกไม้ชนิดพิเศษ

โคผติ

คุปฺผติ มาลํ มาลิโก. คุปฺ ผิโต, 
โคปฺผนํ, โคปฺโผ ข้อเท้า. 
เตน นิพฺพตฺตํ โคปฺผิมํ เกิดที่เท้า, พวงดอกไม้ชนิดพิเศษ

คุมฺพติ. 
คุมฺโพ พุ่มไม้. 
มจฺฉคุมฺพํ.

• คุมพ ป. กอไม้, พุ่มไม้, พง; กลุ่ม, หมู่, ก้อน, กองทหาร. อช. 550, 631, 861.  ที่แปลว่า กอไม้, พุ่มไม้, พง เป็นรูป คุมพก บ้าง.
• คุมพ ป. กองทหาร.  
  คุมฺพ ฐเปตฺวา ปกฺกามิ ตั้ง-วางกองทหารไว้ (เพื่อให้รักษา) หลีกไปแล้ว วิน. 5/296.
• มจฺฉคุมฺพ [มจฺฉ+คุมฺพ] ป. ฝูงแห่งมัจฉา 
  สิปฺปิกสมฺพุกาปิ สกฺขรกฐลิกาปิ มจฺฉคุมฺพาปิ … มชฺ. 2/340.
• คุมฺพิย [คุมฺพ+อิย] ป. ทหารผู้อยู่ในกอง. 
  ทีฆาวุกุมาโร สุรํ นีหริตฺวา คุมพิเย ปาเยสิ ทีฆาวุกุมาร นำสุราออกแล้ว ยังทหารผู้อยู่ในกอง ท. ให้ดื่มแล้ว วิน. 5/296.
• ปคุมฺพ [ป+คุมฺพ] ป. พุ่มไม้ใหญ่-ทึบ. วนปฺปคุมฺพ [วน+ปคุมฺพ] ป. พุ่มไม้ใหญ่-ทึบในป่า. 
  มูลสารตจสาขาปลาเสหิ ปพุทฺโธ คุมฺโพ ปคุมฺโพ, วเน ปคุมฺโพ วนปฺปคุมฺโพ ขุทฺทกปาฐอ. 210.
• มหาเวณุคุมฺพ [มหา+เวณุ+คุมฺพ] ป. พุ่มแห่งไม้ไผ่ใหญ่. ธมฺอ. 2/161 
  เวณุ-เวฬุ ไม้ไผ่ ณ-ฬ คู่นี้ มักเปลี่ยนใช้กันได้บ้าง เช่น มาลาคุฬ-มาลาคุณ (ดู มาลาคุฬ).
• ชิญฺชุกคุมฺพ [ชิญฺชุก+คุมฺพ] ป. พุ่มแห่งชิญชุก โบราณว่า มะกล่ำ บ้าง ตระพังโหม บ้าง. ธมฺอ. 2/16.
   

คุยฺยเต.

คูหติ นิคฺคูหติ คุหา คุยฺหโก คุยฺหํ

• นิคฺคูหติ  ก. ซ่อน, ระวังโดยไม่เหลือ' [นิ+คุหุ].
• คุหา  น. ถ้ำ, ดังคำว่า กาญฺจนคุหา ถ้ำทอง.
• คุยฺหโก  เป็นชื่อของกำเนิดเทวดาอย่าง 1 (อช. 13).
• คุยฺหํ  น. 'ปีดบัง, ซ่อน' ของลับทั้งของชายและหญิง; ความลับ, ข้อความที่ปิดบังกัน (อช. 1061).

คุหติ, นิคฺคุหติ. 
คุหโก, คุยฺหโก, คุฬฺโห ซ่อนอยู่. 
คุหา ถ้ำ, หุบเขา. 
คูหนํ การซ่อน, กำบัง.

คุฬติ คุโฬ

• คุโฬ  น้ำอ้อยงบ; ก้อน.

คุฬติ. 
คุฬํ น้ำอ้อยงบ.

ให้ดู คุฬ=รกฺขายํ ใน ธาตุปฺ. เล่มก่อนด้วย เพราะคงเป็นธาตุตัวเดียวกัน แต่เนื้อความมากออกไปเท่านั้น.

• คุฬ ป. น้ำอ้อยงบ, น้ำตาล;  ก้อน, กลุ่ม, ลูกกลม; ก้อนข้าว หรือคำข้าว. อช. 462, 1088.
• อโยคุฬ [อย+คุฬ] ป. ก้อนเหล็ก. เสยฺโย อโยคุโฬ ภุตฺโต กินก้อนเหล็กเสียดีกว่า ขุ. 1/47.
• โลหคุฬ [โลห+คุฬ] ป. ก้อนโลหะ. 
  มา โลหคุฬํ คิลี ปมตฺโต อย่าประมาทกลืนก้อนโลหะ ขุ. 1/55.
• มาลาคุฬ แล มาลาคุณ [มาลา+คุฬ] ป. ช่อ-พวง-มัด-กลุ่ม แห่งมาลัย. 
  กยิรา มาลาคุเฬ พหู พึงทำช่อ ฯลฯ มาลัยเป็นอันมาก ขุ. 1/18. ธมฺอ. 3/366. 
  (พิมพ์ครั้งที่หก แก้เป็น มาลาคุเณ แล้ว) แต่ของเก่ายังเป็น -คุฬ (มาลาคุฬ-คุณ มักเปลี่ยนใช้กันได้บ้าง เช่น เวฬุ-เวณุ ดู มหาเวณุคุมฺพ). 
  วิสฺสฏฺฐมาลาคุฬํ ชาอ. 1/82.

คุวติ. 
คูโต, 
คูโถ คูถ, อุจจาระ.

คโณจติ

คเวเสติ คเวสยติ
คเวสโก คเวสิโต
คเวสนา คเวฏฺฐิ

คเวสติ. 
คเวสโก ผู้แสวงหา. 
คเวเสติ, คเวสยติ. 
คเวสิโต, 
คหการํ คเวสนฺโต. 
คเวสนา, คเวฏฺฐิ การเสาะหา.