พจนานุกรมธาตุ

ขาทติ ขาทิกา ขาทนํ ขชฺชํ ขาทนียํ ขนฺธา กมฺม-ขชฺชติ

อา. 
อญฺญมญฺญํ ขาทิกา* การกัดกินซึ่งกันและกัน. 
ปุปผผลขาทิกา การกัดกินซึ่งดอกไม้และผลไม้ - ส.

• ขชฺชํ '=ปูโว' ขนม, เคี้ยวกิน'  - ส.
• ขาทนียํ ของเคี้ยวกิน มีขนมและลูกไม้เป็นต้น - ส.
• ขนฺธา ขันธ์, สกนธ์, ร่างกาย, อันชาติชราเป็นต้นกัดกิน คือ เบียดเบียน' (หมายอยู่ในอำนาจของชาติเป็นต้น) - ส.

* กปปญฺจสูทนี ภาค 3/617 ตอนแก้พาลปณฺฑิตสูตร ว่า อญฺญมญฺญขาทิกาติ อญฺญมญฺญขาทนํ.
 

ขนฺทติ.

ขนฺทติ

อุชฺฌายนฺติ ขิยนฺติ วิปาเจนฺติ

ขิยนธมฺมํ ขียติ. 
ขียนฺติ กิเลสา เอตฺถาติ ขโย, มคฺคนิพฺพานานิ. 
ราคกฺขโย เขโม. 
ตตฺถ ขโยติ ขิยนํ ขโล. 
บทว่า ขีโณติ, ขีณา ชาติ, ขีณาสโว ทำตัวอีกแบบหนึ่ง โดยแปลง ต ปัจจัยเป็น อีณ แล้วทีฆะ อีณ เป็น อีณา.

ขียติ. ขิณาติ.

ขิยติ, ขิยฺยติ. ขิยตีติ นิวสติ. 
ขํ, ขยํ. 
ตฺตถ ขนฺติ จกฺขาทิอินฺทฺริยํ จกฺขุวิญฺญาณาทีนํ นิวาสฏฺเฐน. 
ขยนฺติ นิเวสนํ. 
ราชกฺขยนฺติ รญฺโญ นิเวสนํ.

ขิยติ (แปลง อิ เป็น อิย)

ขินาติ อติขิโณ ขํ

ที่เป็น ณ ทุกรูป คือ แปลง น เป็น ณ - ส.

• อติขิโณ  ค. คม, แหลม; เฉียบแหลม. 'ไปยิ่ง, เร็ว, ' =อติคโต.'
  อา. อติขิโณ สโร ศรคม - ส.
• ขํ  นป. สวรรค์ '=สคฺโค'  - ส.

ขิชติ

เขฏติ. 
อาเขฏโก, อุกฺเขฏิโก, สมุกฺเขฏิโก. 
ขิฑตีติ ขินฺโน.

เขฏติ อาเขฏโก เขโฏ อุกฺเขฏิโต สมุกฺเขฏิโต 

• สมุกฺเขฏิโต  กค. (สํ+อุ+เขฏ+อิ+ต) หวาดเสียวอย่างยิ่ง.

* สํ. ขิฏ 
1. to be terrified or frightened, to fear, dread.
2. to terrify, frighten, surprise, scare away. ความไปทาง ทำให้ตกใจ, ทำให้หวาดเสียว, ทำให้สะดุ้ง, ตะเพิด.

เขฏติ. 
อาเขฏโก, อุกฺเขฏิโก, สมุกฺเขฏิโก. 
ขิฑตีติ ขินฺโน.

ขิณุเต, ขิณติ. 
อรหตฺตมคฺโค กิเลเส ขิเณติ.

ขิโณติ.

ขิโณติ

ขิทติ ทุฏฺฐํ ราชา.

ขิชฺชติ. 
อขิชฺชีติ ขินฺโน ผู้ลำบาก, เหน็ดเหนื่อย. 
ขินฺทติ. 
เขโท ความลำบาก. เขทงฺคโต.

ขิชฺชติ. 
อขิชฺชีติ ขินฺโน สะดุ้ง, หวาดกลัว.

ขินฺทติ

ขิชฺชติ ขินฺโน เขโท 

อา. 
อขินฺนา มติ ความรู้ไม่เหน็ดเหนื่อย. 
เขทํ คโต โลกหิตาย นาโถ พระนาถทรงถึงลำบาก เพื่อเกื้อกูลแก่โลก - ส.
 

ขิปติ, 
ขิปเต สรํ โยโธ. 
ขิปฺปติ. ขิปุณาติ. 
ขิปฺปํ ว โอฑฺฑิตํ ขิตฺโต. 
มีอุปสัคนำหน้า เช่น อุกฺเขโป การยกขึ้น. สํเขโป ย่อลง. นิกฺเขโป, นิกฺขิตฺโต วางลง.

ขิปติ. 
ขิปิตสทฺโท เสียงไอ, เสียงจาม.

เขปติ เขปโก