พจนานุกรมธาตุ
ธาตุ Sort descending | อรรถ | ตัวอย่าง | หมวดธาตุ | |
---|---|---|---|---|
วฏ |
คนฺเถ ร้อยกรอง, แต่ง, รวบรวม |
วเฏติ วฏยติ * [วฏ ธาตุนี้] ส. ว่า ปฏ-วฏ คนฺเธ ปเฏติ, ปฏยติ; วเฏยติ, วฏยติ. |
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
วฏิ |
เถยฺเย ลัก, ขโมย |
วณฺฏติ. วณฺฏโก. |
ภู (อ) | |
วฏิ |
วิภาชเน แบ่ง, จำแนก |
วณฺฏติ. |
ภู (อ), จุร (เณ ณย) | |
วฏิ |
วิภาชเน วิภาชน์, วิภาค, จำแนก, แบ่ง |
วฏติ วณฺโฏ
|
ภู (อ) [ธป] |
|
วฏฺฏ |
อาวตฺตเน หมุนไป |
วฏฺฏติ. |
ภู (อ) | |
วฏฺฏ |
วตฺตเน; อาวตฺตเน 'เป็นไป,' ควร, สมควร, ชอบ, ถูกต้อง; วน, วนเวียน, หมุน |
เอวํ โกธํ ชินิตุํ วฏฺฏติ ความชนะโกรธเช่นนั้น ย่อมควร ธมฺอ. 6/277.
* แต่บาล็อุทาน 25/115 เป็น … ตนฺติ วินาติ … ตสรํ ปูเรติ. อรรถกถาว่า ตนฺตํ วินาตีติ ปสาริตตนฺตํ วินนฺโต วิย โหติ. ตสรํ ปูเรตีติ ตสรวฏฺฏึ วฑฺเฒนฺตี วิย.
* พิจารณาอนุโลม – อิมสฺมึ สติ อิทํ โหติ. อิมสฺสุปฺปาทา อิทํ อุปฺปชฺชติ.
(ธาตุนี้ มีที่ใช้มากมายนัก ชักมาพอควร) |
ภู (อ) [ธป] |
|
วฐ |
สามตฺถฺยถูลิเย สามารถ; อ้วน, ใหญ่ |
วฏฺฐติ ทาตา ทาตํ. |
ภู (อ) | |
วฐ |
ถูลิเย อ้วน, ใหญ่ |
วฐติ วฐโร
|
ภู (อ) [ธป] |
|
วฐิ |
เอกจเร เที่ยวไปแต่ผู้เดียว |
วณฺฐติ โจโร โจรยิตุํ. |
ภู (อ) | |
วฐิ |
เอกจริยายํ ประพฤติคนเดียว, เดี่ยวโดด |
วณฺฐติ |
ภู (อ) [ธป] |
|
วฑิ |
วิภาชเน แบ่ง, จำแนก |
วณฺฑติ. วณฺฑยติ, วณฺฑยเต. |
ภู (อ), จุร (เณ ณย) | |
วฑิ |
เวฏฺฐาวตฺตธารเณสุ พัน, รัด; หมุนไป; ทรงไป |
วณฺฑติ. |
ภู (อ), จุร (เณ ณย) | |
วฑฺฒ |
วฑฺเฒ เจริญ, แก่, ผู้เฒ่า |
วฑฺฒติ. |
ภู (อ) | |
วฑฺฒ |
อากิเร เรี่ยราย, โปรยลง, ตัก |
กํสปาติยา ปายาสํ วฑฺเฒติ วฑฺฒยติ. |
จุร (เณ ณย) | |
วฑฺฒ |
วฑฺฒเน เจริญ, รุ่งเรือง; แก่, เฒ่า |
วทฺฒติ วฑฺฒโก วฑฺฒิโต วุฑฺโฒ-พุฑฺโฒ วฑฺฒนํ วุฑฺฒิ อา. สิริวฑฺฒโก เจริญศรี. ธนวฑฺฒโก เจริญทรัพย์, มั่งมี - ส.
|
ภู (อ) [ธป] |
|
วณ |
คตฺตวิจุณฺณเน ทำให้ร่างกายเป็นช่อง,' เป็นแผล |
วเณติ วณยติ วโณ
|
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
วณ |
องฺคจุณฺณเน ทำลายอวัยวะให้ละเอียด |
วเณติ สรีรํ วิจุณฺเณติ ฉิทฺทาวฉิทฺทํ กโรตีติ … วโณ แผล. |
จุร (เณ ณย) | |
วณ |
อุตฺยํ กล่าว, พูด |
วณติ. |
ภู (อ) | |
วณ |
สทฺเท ออกเสียง, กล่าว, พูด |
วณติ วาณโก วาณิ วาณิโช
|
ภู (อ) [ธป] |
|
วณฺณ |
วณฺณ; กิริยา; วิตฺถาร; คุณ; วจเนสุ ยกย่อง; กระทำ; ให้พิสดาร; เป็นความดี; กล่าว |
วณฺเณติ วณฺณยติ วณฺโณ-วณฺณํ สุวณฺณํ สํวณฺณนา
* มาในวณฺณุปถชาดก ชาตกฏฺฐกถาภาค 1/169 ไม่ว่าฉบับไทยหรือฉบับต่างประเทศเป็น วณฺณุปเถ ทั้งนั้น แต่เป็น วณฺณปเถ สมกับที่เป็น อา. ก็มี วณฺณุ ก็แปลว่าทราย ดังในอภิธานัปปทีปิกาคาถา 663. |
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
วณฺณ |
ถุติวิตฺถารสุกฺกาทฺยุยฺยุตฺติทีปเน สรรเสริญ; ขยาย; ทำสีขาวเป็นต้น; พยายาม; แสดง |
วณฺเณติ. |
จุร (เณ ณย) | |
วต |
ยาจเน ขอ, ขอร้อง, วิงวอน |
วตติ |
ภู (อ) [ธป] |
|
วตุ |
ภาสายํ กล่าว, พูด |
วตฺเตติ วตฺตยติ |
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
วตุ |
วตฺตเน เป็นไป, เป็นอยู่, ประพฤติ |
วตฺตติ ปวตฺตติ สํวตฺตติ อนุวตฺตติ ปริวตฺตติ
|
ภู (อ) [ธป] |
|
วตฺต |
ทิตฺติยํ สว่าง, รุ่งเรือง |
วตฺเตติ, วตฺตยติ เอตายาติ วตฺติ, วตฺตี ไส้เทียน. |
จุร (เณ ณย) |