พจนานุกรมธาตุ

โลสติ, ลุสติ.

โลหติ ธนํ โลโก.

ลุฬติ, โลฬติ. 
อาโลฬติ, วิโลฬติ. 
วิโลฬนํ. 
ลุฬิโตทกํ น้ำขุ่น.

ลูนาติ. ถ้าทำรัสสะจะมีรูปเป็น ลุนาติ. 
โลมํ, โลณํ, ลวณํ เกลือ, 
ลวนํ การเกี่ยว. 
ลวิตฺตํ เคียว, 
ลาวณฺณํ ความเป็นแห่งหญ้าเค็ม, 
ลูตา, ลูติกา แมงมุม, 
ลูโน เกี่ยวแล้ว.

ลูสยติ, ลูสยเต.

วกติ อาททาตีติ เอตายาติ วาคุรา เครื่องมือดักสัตว์. 
วกติ โอทนมาททาตีติ วกฺกํ ม้าม. 
วโก, พโก หมาป่า, หมาไน (แปลง ว เป็น พ)

วกติ

วกติ วโก* วนิพฺพโก

• วโก  '=ขุทฺทกวนทีปิโก หมาไน (?)  บ้างก็ว่า '=พยคฺโฆ' เสือโคร่ง - ส.
• วนิพฺพโก  วนิพพก, คนขอทาน ชนิดที่ร้องหรือดีดสีตีเป่าให้ฟัง มีสินจ้างตอบแทน, 'รำพันแล้วรับเอา' [วณฺณ+วก แปลง วณฺณ เป็น วนิ สูจิ].

* ในอภิธานัปปทีปิกา คาถา 615 ว่า โกโก ตุ จ วโก ภเว แปลว่า หมาป่า, หมาไน.

วงฺกติ. 
วงฺกตา ความคดงอ. 
วงฺโก เบ็ด. 
วงฺกนที, วงฺกปพฺพโต.

วงฺกติ

วกฺกเต ย่อมคดงอ. 
วกฺเก รุกฺขตฺตเจ อลนฺติ วกฺกลํ เปลือกไม้, ผ้าเปลือกไม้. 
ทิสา ภชถ วกฺกงฺคา ชาตํ สรณโต ภยํ. 
นงฺคุฏฺฐํ วกฺกํ กตฺวา.

วกฺเกติ, วกฺกยติ.

วกฺเกติ วกฺกยติ

วกฺเกติ วกฺกยติ

วกฺขติ. 
วกฺโข ต้นไม้. 
สนฺติ วกฺขา อรญฺญชา.

วกฺขติ วกฺโข

• วกฺโข  ป. พฤกษ์, ต้นไม้ (ดู รุกฺข) 
  อา. สาทูนิ* รมณียานิ สนฺติ วกฺขา อารญฺญชา - ส.

* ในเกสวชาดกมีว่า สาธูนิ (สาทูนิ) รมณียานิ สนฺติ วกฺขา มโนรมา. อฏฺฐกถาชาดกภาค 4/408 แก้ว่า วกฺขาติ รุกฺขา. ปาลิยํ ปน รุกฺขาเตว ลิขิตํ.

วกฺขติ วกฺขนฺติ

ธาตุนี้ ให้ระวัง รูปคล้ายกับ วจ ธาตุ (ดู วจ) ที่เป็น ภวิ.-วกฺขติ วกฺขนฺติ. ในที่นี้เท่ากับ โรสติ โรสนฺติ. 
วกฺขติ วกฺขนฺติ (ที่เป็น วจ ภวิ.) เท่ากับ กเถสฺสติ กเถสฺสนฺติ จักกล่าว. 
แต่ วจ ภวิ. มิได้เป็นรูปนี้รูปเดียว เป็น วกฺขิสฺสติ วกขิสฺสนฺติ ก็มีอีก  ดังบาลีว่า " … อิมมฺหิ กปฺเป จริตํ ปวกฺขิสฺสํ สุโณหิ เม" ดังนั้น จึงพ้องกับ วกฺข ภวิ. อีก.
วกฺข ภวิ.-วกฺขิสฺสติ วกฺขิสฺสนฺติ เท่ากับ โรสิสฺสติ โรสิสฺสนฺติ จักโกรธ. 
วจ ภวิ.-วกฺขิสฺสติ วกฺขิสฺสนฺติ เท่ากับ กเถสฺสติ กเถสฺสนฺติ จักกล่าว พึงสังเกต - ส. 
(นัยที่ว่ามานี้ พึงสังเกตใน วกฺข=วรเณ ด้วย).

วขติ, วคฺคติ. 
วคฺโค หมู่, ฝูง, พวก. 
สมุทายวเสน วคฺคติ คจฺฉติ ปวตฺตตีติ วคฺโค.

วงฺขติ.

วงฺขติ

วงฺคติ, วงฺคเต. 
วงฺคํ ตะกั่ว, ดีบุก. 
วงฺคา แคว้นวังคะ. 
วงฺคารี หรดาล.

วงฺคติ วงฺโค

วขติ, วคฺคติ. 
วคฺโค หมู่, ฝูง, พวก. 
สมุทายวเสน วคฺคติ คจฺฉติ ปวตฺตตีติ วคฺโค.

วคฺคติ วคฺโค วคฺคิตํ วคฺคนํ

• วคฺคติ   อา. ธุนนฺติ วคฺคนฺติ จ อมฺพเร สลัดและเหาะไปในอัมพร - ส.
• วคฺโค  วรรค, พรรค, พวก. '=สมุทายวเสน วคฺคนํ ปวตฺตนํ ไปหรือเป็นไปโดยประชุมกัน, รวมกัน' - ส.
• วคฺคิตํ  '=คมนํ' ความไป.  
  อา. โย โส มชฺเฌ อสฺสตรีรเถน จตุพฺภิ ยุตฺเตน สุวคฺคิเตน.  สุวคฺคิเตน ในที่นี้ '=สุนฺทรคมเนน' - ส.