พจนานุกรมธาตุ

กูลติ อุทกนฺติ กูลํ ฝั่ง.

กูลติ กูลํ

• กูลํ  นป. ฝั่ง, ทำนบ, ที่กั้นน้ำ. อา. นทีกูเล วสามหํ ข้าพเจ้า อยู่ที่ฝั่งแม่น้ำ - ส.

(ธาตุนี้ เป็นคำคู่กับ กิลิส ให้ดูรูปสัมฤทธิ แห่ง กิลิส ใน ธาตุปฺ. เล่มก่อน ซึ่ง สทฺทนีติ วางตัวธาตุแต่ กิลิส แต่ครั้นถึงรูปสัมฤทธิ ก็วางรูปอย่างกล้ำด้วย โดยให้ลบ อิ เสีย ก็เป็น กฺลิส (อิการโลเป “กฺลิสฺสติ, เกฺลโส” อิจจาทีนิ สทฺทนีติ. สีหล หน้า 435) แต่ ธป. ธม. วางเป็นตัวธาตุทั้งสองว่า “กิลส, กฺลิส =อุปตาเป” ต่างกันเท่านั้น.)

ธาตุนี้ พรรณเดียวกับ กุณ.  ดู ธาตุปฺ. เล่มก่อน

ขจิต [ขจ+ต ปัจ.] กค. แต่งแล้ว, ประดับแล้ว. 

• วิวิธรํสิชาลสมุชฺชลมณิรตนขจิโต ขจิต-ประดับแล้ว ด้วยมณีรัตน อันวาวแววด้วยข่ายแห่งรัสมีต่างๆ วิมานวตฺถุอ. 14 (ยังไม่มีฉบับพิมพ์ไทย). 
• ทนฺตขจิตํ วีชนึ คเหตฺวา ถือพัดอันขจิตด้วยงาช้าง วินอ. 1/11,13 (ต้นฉบับเป็น -ขจิตฺตํ แต่พบโดยมากเป็น ขจิตํ). 
• สตฺตรตนขจิตํ โสวณฺณมหาปีฐํ ตั่งใหญ่ทองคำอันประดับด้วยรัตน 7 อย่าง ชาอ. 1/66. 
• มณิมุตฺตาทิขจิตา เหมมยา…ฆณฺฏา กระดิ่งทองคำประดับด้วยมณีแลมุกดาเป็นอาทิ วิมานวตฺถุอ. 36.

ขชติ.

ขญฺเชติ, ขญฺชยติ.

กิสฺส ภนฺเต อยฺโย ขญฺชติ, ปาเทน ขญฺโช คนง่อย, คนกระจอก, อุโภ ขญฺชา อุโภ กุณี.

ขชฺชติ. ขชฺชิยเต ขาทิยเตติ ขชฺชูโร ขชฺชรี จ ต้นอินทผลัม, ต้นแป้ง.

ขฏฺเฏติ สํวรตีติ ขฏฺโฏ เตียงน้อย.

ขณฺเฑติ. 
ขณฺฑิตพฺโพ ฉินฺทิตพฺโพติ ขณฺโฑ แผนก, ก้อน, ท่อน, ส่วน, ชิ้น

ขณฺฑติ ขณฺฑิตพฺโพ มถิตพฺโพติ ขณฺโฑ.

ขโณติ ขณุเต ขญฺญตีติ ขณฺโฑ. 
ขโณ ขณะ.

ขญฺญติ อวทารียตีติ ขาณุ ตอไม้, หลัก. 
ขณฺโฑ, 
ขนโก ช่างขุด, 
ปถวึ ขเนยฺย.

ขทติ ถิโร ภวตีติ ขทิโร ต้นตะเคียน.

ขนฺทติ, ปกฺขนฺทติ. 
อชฏากาสํ ปกฺขนฺทึสุ.