พจนานุกรมธาตุ

ทกฺขติ ทกฺขโก

ทกฺขติ ทกฺขิโต  ทิกฺขติ ทิกฺขิโต

• ทกฺขิโต ทิกฺขิโต ค. บรรพชิต, ผู้บวช, ผู้ประพฤติพรต. 
  อา. คนฺโธ อิสีนจิรทกฺขิตานํ กายา จุโต คจฺฉติ มาตุเลน
  กลิ่นของฤษี ท. ผู้บวชนาน หรือ ประพฤติพรตนาน ย่อมฟุ้งไปจากกายโดยลม.
  'จิรทกฺขิตานํ=จิรปพฺพชิตานํ' - ส.

ทกฺขติ. 
ทกฺขิณา ของทำบุญ, ทิศใต้, ขวามือ. 
ทกฺขนฺติ วฑฺฒนฺติ สตฺตา เอตายาติ ทกฺขิณา, ตํ อรหตีติ ทกฺขิเณยฺโย, อริโย ผู้ควรรับของทำบุญ. 
ทกฺขติ กิจฺจากิจฺเจสุ สีฆํ ปวตฺตตีติ ทกฺโข ผู้คล่องแคล่ว, ขยัน. 
ปทกฺขิณคฺคาหี ผู้มีปกติฟังโดยเคารพ, ตั้งใจฟัง.

ทงฺขติ

* น่าจะมิได้หมายความอย่างนี้ เพราะทาง สํ. มีคำว่า โฆรวาศน 'crying hideously' ร้องอย่างน่าเกลียด, น่าขยะแขยง หมายเอาสุนัขจิ้งจอก. วาศิต ก็แปลว่า ร้อง. หอน  
ดังนั้น โฆรวาสิเต จึงหมายความว่า ร้อง, หอน อย่างน่ากลัว (ทาง สํ. เป็น วาศฺ ธาตุ บาลีเป็น วส ธาตุ ดูหน้า 372).

ทงฺขติ กาโก.

ทฆุณาติ.

ทงฺฆติ.

ทฑติ อาณํ กโรติ เอเตนาติ ทณฺโฑ อาชญา, ท่อนไม้, เครื่องลงโทษ. 
ทณฺเฑติ, ทณฺฑยติ.

ทณฺเฑติ ทณฺฑยติ
ทณฺโฑ ทณฺฑนํ

• ทณฺโฑ  ป. ทัณฑ์ ท่อนไม้, ไม้ค้อน; อาญา, ปรับโทษ, ทำโทษ, ทรมาน, เฆี่ยน, ตี.

ทณฺเฑติ, ทณฺฑยติ. 
ทณฺโฑ, ทณฺฑนํ อาชญา. 
สตํ ทณฺฑํ อาโรเปตํ. 
สพฺเพ ตสนฺติ ทณฺฑสฺส.

ททเต. 
ททาติ เว ยถาสทฺธํ.

ทธติ ทหติ ทธิ สมาทหาตพฺพํ
ที่เป็น ทหติโดยอาเทส ธ เป็น ห - ส.

• ทธิ อิ. นมส้ม, นมที่ทิ้งไว้ให้เปรี้ยว.
• สมาทหาตพฺพํ กค. พึงตั้งไว้ด้วยดี [สํ+อา+ทธ ตพฺพ ปัจ.] 
  อา. จิตฺตํ สมาทหาตพฺพํ พึงตั้งจิตไว้ด้วยดี คือเป็นสมาธิ - ส.

ทธติ. 
ชนสฺส ตุฏฺฐึ ทธเต ธาเรตีติ ทธิ นมส้ม.

ทนฺธติ ทนฺโธ ทนฺธปญฺโญ

• ทนฺธปญฺโญ  ค. มีปัญญาเขลา, มีปัญญาทราม, โง่, เขลา.

ทนฺธติ. 
ทนฺธตา ความเฉื่อยชา, ความเชื่องช้า. 
ทนฺธตีติ ทนฺโธ. 
ทนฺธปฺปญฺโญ. ทนฺธาภิญฺโญ.

ทปฺปติ

ทปฺปติ. 
ทปฺโป ความกระด้าง, อวดดี.

ทปฺปติ. 
ทปฺปนํ ความกระด้าง, เย่อหยิ่ง.

ทปฺปยติ. ทปฺปติ. 
ทปฺปนํ ทปฺปณํ กระจก.

ทผติ

ทปฺผติ

ทมฺพติ

ทมฺพติ.

ทพฺภยติ. ทพฺภติ.

ทภยติ. ทมฺภยติ.