พจนานุกรมธาตุ
ธาตุ Sort descending | อรรถ | ตัวอย่าง | หมวดธาตุ | |
---|---|---|---|---|
จิเน |
มญฺญนายํ สำคัญ, เข้าใจ |
จินายติ โอจินายติ ก. ดูถูก, ดูหมิ่น, หมิ่นประมาท [โอ+จิเน]. |
ภู (อ) [ธป] |
|
จีภ |
ถวมฺหิ สรรเสริญ |
ภู (อ) | ||
จีย |
สํวราทาเน สำรวม, ระวัง; ถือเอา |
จียติ, จียเต. |
ภู (อ) | |
จีว |
ภาสายํ กล่าว, พูด |
จีเวติ จีวยติ |
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
จีว |
ทิตฺติยํ สว่าง, รุ่งเรือง |
จีวิยเต อาทิยเต ปริธิยเต วา อเนน วา กาโย สํวริยเต จีเวติ ทิพฺพตีติ วา จีวรํ. |
จุร (เณ ณย) | |
จีว |
สํวราทาเน สำรวม, ถือเอา |
จีวตีติ จีวรํ, ภิกฺขุ คณฺหาติ ปริทธาติ วาตฺยตฺโถ |
ภู (อ) | |
จีวุ |
อาทาน; สํวรเณสุ ถือ, ยึด, จับ, กุม; สังวร, ป้องกัน |
จีวติ [เจวติ]* [อา. เจตนาตุลฺโย เจวติ ชั่งด้วยใจถือเอา หรือสังวร - ส.]* * ตรงนี้สอบทานแล้วปรากฏว่าเป็นอีกธาตุหนึ่งคือ เจวิ-เจตนาตุลฺเย เจวติ. |
ภู (อ) [ธป] |
|
จุ |
จวเน เคลื่อน (เช่น จากภพนี้), ตาย, แตกดับ |
จวติ จุติ จุโต จวิตุํ จวิตฺวา |
ภู (อ) [ธป] |
|
จุ |
คติยํ ไป, ถึง, เป็นไป |
จวติ |
ภู (อ) [ธป] |
|
จุ |
จาวเน ให้เคลื่อนไป, ให้ไป |
จาเวติ จาวยติ ธาตุนี้ บางอาจารย์กล่าวว่า เป็นไปใน สหน อดกลั้น บ้าง รูปสัมฤทธิอย่างเดียวกัน - ส. |
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
จุ |
คตฺยํ ไป, เคลื่อนไป |
จวติ. |
ภู (อ) | |
จุ |
สหนหาเส อดกลั้น; หัวเราะ |
จาเวติ, จาวยติ. |
จุร (เณ ณย) | |
จุกฺก |
พฺยถเน ทำอันตราย, ทำร้าย |
จุกฺเกติ จุกฺกยติ |
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
จุกฺก |
ปีฬเน เบียดเบียน |
จุกฺเกติ, จุกฺกยติ. |
จุร (เณ ณย) | |
จุฏ |
อปฺปภาเว ทำให้น้อยลง, ลดลง |
โจฏูติ |
ภู (อ) [ธป] |
|
จุฏ |
เฉทเน; วิเภเท ตัด, ขาด; แตก, ทำลาย |
จุเฏติ จุฏยติ |
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
จุฏิ |
เฉทเน ตัด, ขาด |
จุณฺเฏติ จุณฺฏยติ |
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
จุฏฺฏ |
อปฺปภาเว ทำให้น้อยลง, ลดลง |
จุฏฺเฏติ จุฏฺฏยติ |
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
จุฏฺฏ |
อปฺปเก เล็กน้อย |
จุฏฺเฏติ, จุฏฺฏยติ. |
จุร (เณ ณย) | |
จุฑฺฑ |
หาวกรเณ (วิลาสกรเณ) ย่างเยื้อง, เยื้องกราย, กรายกร, ฟ้อนรำ |
จุฑฺฑติ |
ภู (อ) [ธป] |
|
จุฑฺฑ |
กรณหาเวสุ กระทำ; สง่างาม |
จุฑฺฑติ. |
ภู (อ) | |
จุณ |
เฉทเน ตัด, ขาด |
โจณติ |
ภู (อ) [ธป] |
|
จุณ |
สํโกจเน ทำให้แคบเข้า, สั้นเข้า, หดเข้า, หดหู่ |
จุเณติ จุณยติ * [จุณ จุณฺณ ธาตุ] ทาง สํ. เป็นธาตุเดียวกันว่า จูรฺณฺ เปฺรรณ, สํโกจเน to reduce, to power, to contract. |
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
จุณ |
เฉทมฺหิ ตัด |
โจณติ. |
ภู (อ) | |
จุณฺณ |
เปรเณ ทำให้ละเอียด, ป่น, แหลก |
จุณฺเณติ จุณฺณยติ
* [จุณ จุณฺณ ธาตุ] ทาง สํ. เป็นธาตุเดียวกันว่า จูรฺณฺ เปฺรรณ, สํโกจเน to reduce, to power, to contract. |
จุร (เณ ณย) [ธป] |