พจนานุกรมธาตุ

โสกติ สุโก สุกี

• สุโก สุกี  =สุโว นกแขกเต้า.  สุกี ตัวเมีย.  
  วิ. โสกติ มนาเปน คมเนน คจฺฉตีติ สุโก - ส.

สุกฺขติ ทุฏฺฐํ โลโก.

สุกฺขติ

สุขตีติ สุขิโต, สุขิตํ อันให้เกิดสุข. 
สุเขติ สุขยตีติ สุขํ, สุขนํ ความสุข, สบาย. ยสฺสุปฺปชฺชติ, ตํ สุขิตํ กโรตีติ อตฺโถ. 
สุขยติ อนุภวตีติ สุขุมํ ละเอียดอ่อน, ประณีต.

สุขติ สุขํ สุขิโต การิต-สุเขติ สุขาเปติ 

• สุขิโต  สุขิต มี วิ. 3 รูป:-
  1. สุขตีติ สุขิโต 'ผู้สบาย.'
  2. สุขํ สํชาตํ เอตสฺสาติ สุขิโต 'ผู้มีความสุขเกิดพร้อมแล้ว.'
  3. สุเขน อิโต ปวตฺโตติ สุขิโต [สุข+อิต] 'ผู้เป็นไปโดยความสุข'  - ส.

* [ธาตุนี้] ทาง สํ. เป็น สุขฺ สุขกฺริยายำ to make happy.

สุงฺเกติ, สุงฺกยติ. 
สุงฺกิยเต อติสชฺชิยเตติ สฺงฺโก, สุงฺกํ วา ภาษี, ส่วย, สิ่งของที่ตระเตรียม.

โสจติ เอเตนาติ สุกฺกํ น้ำสัมภวะ. 
อตีตํ นานุโสจามิ. 
โสโก, อนุโสจนํ การเศร้าโศก

โสจติ โสโก โสจนา โสจํ สุจิ

• สุจิ  สะอาด, บริสุทธิ์, ขาว, ผ่อง [จาก สุจ=โสจเน - สูจิ].

สูเจติ สูจยติ สูจโก วิสูจิกา

• วิสูจิกา  อหิวาตกโรค, โรคปัจจุบัน 'เสียดแทง, จุกเสียด' [จาก สุจ นี้ - สูจิ].

* วิสูจิกา ในคิริมานนทสูตรแปลกันว่า โรคลงราก แปลร้อยโบราณว่า วิสูจิกา บางคาบก็เป็นโรคลงใหญ่ลงหนัก มีครุวนาดังว่าเทน้ำออกจากกระออม.  [ครุวนา น. อุปมา, เปรียบ. - pd]

สุฏติ

สุฏฺเฏติ, สุฏฺฏยติ.

สุฏฺฏติ* สุฏฺฏยติ

* [สุฏฺเฏติ? - pd]

สุฏฺฐติ ปโย เสตุนา. โสฏฺฐติ.

โสฐติ, โสฐยติ.

โสฐติ

โสฐติ โสธยติ

สุณฺฐติ.

สุณฺฐติ. สุณฺเฐติ, สุณฺฐยติ ปตฺตมาตปโต.

สุณฺฐติ สุณฺฐิ

สุณฺเฐติ สุณฺฐยติ

สุณติ ทฺวินฺนํ ชนานํ กุลสนฺตานํ กโรติ ปติฆรํ วา คจฺฉติ สสฺสุสสฺสูเรหิ วา สุณิตพฺพา หึสิตพฺพาติ สุณิสา ลูกสะใภ้.

สุตฺเตติ, สุตฺตยติ. 
สุตฺตํ สายร้อย, เส้นด้าย. 
สุตฺตียเต คนฺถียเต เวฐียเต อเนนาติ สุตฺตํ เส้นด้าย. 
สุตฺตํ กนฺเตยฺย ปาจิตฺติยํ.

สุตฺเตติ สุตฺตยติ

โสถตีติ โสโถ, สยถุ โรโค โรคมือเท้าบวม.

โสถติ