พจนานุกรมธาตุ
ธาตุ Sort descending | อรรถ | ตัวอย่าง | หมวดธาตุ | |
---|---|---|---|---|
สา |
ตนุกรเณ ทำให้เบาบาง, เล็กน้อย, ละเอียด |
สิยติ นิสา นิสากโร นิสานาโถ
|
ทิว (ย) [ธป] |
|
สา |
อสฺสาทเน ยินดี, เพลิน, ลิ้ม, จิบ |
สายติ สายิตํ สายนํ อา. รสํ สายติ ลิ้มรส - ส. |
ทิว (ย) [ธป] |
|
สา |
ปาเก หุง, ต้ม |
สณฺโห สณฺหวาจา หมวดนี้ มีแต่รูปคุณ กิริยาไม่มี. * สณฺหวาจา วาจาละเอียด. |
กี (นา) [ธป] |
|
สา |
ตนุกรณาวสาเน ทำให้เบาบาง, ละเอียด; สิ้นสุด |
สาติ เทหํ ตนุํ กโรตีติ สามาโก, |
ภู (อ), ทิว (ย), คห (ณฺหา ปฺป) | |
สา |
ปาเก หุง, ต้ม |
สาติ. สินาติ. |
ภู (อ), กี (นา) | |
สา |
พเล มีกำลัง, สามารถ |
สาติ ปเรสํ จิตฺตํ คณฺหิตุํ สมตฺเถตีติ สาโม สุวรรณสามราชกุมาร. |
ภู (อ) | |
สา |
อสฺสาเท เพลินใจ, ลิ้ม |
รสํ สายติ. |
ทิว (ย) | |
สาข |
พฺยาปเน ซึมไป, อาบไป, กระจายไป, แพร่ไป |
สาขติ สาขา
|
ภู (อ) [ธป] |
|
สาข |
พฺยาเป แผ่ไป, ซึมซับ, อาบไป |
สาขติ สพฺพตฺถ พฺยาปตีติ สาขา กิ่ง, ก้านที่แผ่ไป, |
ภู (อ) | |
สาฏ |
ทีปเน แสดง |
สาฏยติ, สาฏยเต. |
จุร (เณ ณย) | |
สาฐ |
พลกฺกาเร พลการ, ข่มเหง |
สาฐติ สาโฐ |
ภู (อ) [ธป] |
|
สาฐ |
พลกฺกาเร ใช้กำลัง |
สาฐติ. สาโฐ. ธาตุนี้มาในสัททนีติเพียงแห่งเดียว. |
ภู (อ) | |
สาต |
สุเข สุข, สบาย |
สาตยติ, สาตยเต. |
จุร (เณ ณย) | |
สาท |
สาทเน สบายใจ, เพลินใจ, ยินดี |
สาทติ, อสฺสาทติ. |
ภู (อ) | |
สาธ |
สํสิทฺธิยํ สัมฤทธิ์, สำเร็จ, สัมฤทธิ์ด้วยดี |
สาธยติ สาธนํ สาธุ สาธุ สาธุ แปลได้
|
ทิว (ย) [ธป] |
|
สาธ |
สํสิทฺธิยํ ให้สัมฤทธิ์ด้วยดี |
สาธุนาติ สาธนํ |
สุ (ณุ ณา อุณา) [ธป] |
|
สาธ |
สิทฺธิมฺหิ สำเร็จ |
สาธติ. สาธยติ. |
ภู (อ), ทิว (ย), สุ (ณุ ณา อุณา) | |
สาน |
เตชเน (นิสาเน) ลับ, อาน, ทำให้คม |
สานติ |
ภู (อ) [ธป] |
|
สาน |
เตชเน ทำให้คม |
สานติ ขคฺคํ กมฺมกาโร. |
ภู (อ) | |
สาม |
สฺวานฺตเน (สามปฺปโยเค); อามนฺตเน เรียก, ร้องเรียก, [ทำเอง, ประกอบเอง] |
สาเมติ สามยติ * [ธาตุนี้] สํ. ว่า สามฺ สานฺตฺวปฺรโยเค to conciliate. (สานฺตฺวฺ สามปฺรโยเค to appease, to comfort, to soothe). ดังนั้น นอกจากความหมายใน ส. ว่า เรียก, ร้องเรียกแล้ว สามธาตุน่าจะมีความหมายเหมือนทาง สํ. นี้อีกด้วย มิใช่ทำเอง, ประกอบเอง. |
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
สาม |
สนฺตนามนฺเต ทำให้น่ารัก; เรียกเข้ามา |
สามยติ ทีนํ ทาเนน ทาตา. |
จุร (เณ ณย) | |
สาร |
ทุพฺพลฺเย ทุรพล, อ่อน, เพลีย |
สาเรติ สารยติ |
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
สาร |
ทุพฺพเล ทำให้มีกำลังน้อย |
สาเรติ อสฺเส ทุพฺพเล กโรตีติ สารถิ. |
จุร (เณ ณย) | |
สาล |
กตฺถเน สรรเสริญ |
สาลเต คุณินํ คุณี. |
ภู (อ) | |
สาส |
อนุสิฏฺฐิยํ สั่งสอน, พร่ำสอน, สั่ง, บังคับ |
สาสติ สาสนํ อนุสาสนํ อนุสาสนี สตฺถา สตฺถํ อนุสิฏฺฐิ
|
ภู (อ) [ธป] |