พจนานุกรมธาตุ

ผณฺเฑติ, ผณฺฑยติ.

ผณติ. 
ผโณ พังพาน, แม่เบี้ย. 
ผณิ งู. 
ผณึ อุชฺฌตีติ ผณิชฺฌโก ต้นสระแหน่ (บทนี้มักใช้ผิดเป็น ปณิชฺชก)

ผณติ ผณํ ผณี

• ผณํ  นป. แม่เบี้ย.
• ผณี  ป. งู 'มีแม่เบี้ย.'

ผนฺทติ. 
ผนฺทนํ ความหวั่นไหว, ดิ้นรน. 
ปริปฺผนฺทติทํ จิตฺตํ. 
ผนฺทนํ จปลํ จิตฺตํ.

* เช่นใน เวสฺสนฺตรชาดก กัณฑ์มัทรี ทกฺขิณกฺขิ จ ผนฺทติ และตาขวาก็เขม่น.

• ผนฺทติ  การิต-ผนฺทาเปติ
  เตน ปกฺขี น ผนฺทติ เพราะฉะนั้น นกจึงไม่ไหวไม่เคลื่อน ผนฺทติ=จลติ ชาอ. 3/312.
• ผนฺทน [จาก ผนฺทติ] ค. แล นป. ไหว, เคลื่อน, สั่น; ความไหว-เคลื่อน-สั่น. 
  ผนทนํ จปลํ จิตฺตํ จิตไหวโคลง ธมฺอ. 2/252.
• วิปฺผนฺทมาน [วิ+ผทิ] กค. 'ไหวไปต่างๆ,' ดิ้นรนอยู่. 
  รูปาทีสุ อารมฺมเณสุ วิปฺผนฺทมานํ ดิ้นรนไปในอารมณ์มีรูปเป็นต้น ธมฺอ. 2/252.
• ผนฺทนา [จาก ผนฺทติ] อิ. ความไหว, ความเคลื่อน, ความเต้นตุบๆ. 
  สวิญฺญาณกกายสฺส อิญฺชนา จลนา ผนฺทนา สุตตนิปาตอ. 1/332 (อิญฺ. จล. ผน. ความเหมือนกันทั้ง 3 ศัพท์).
• ปริผนฺทติ [ปริ+ผทิ] ก. 'ไหวรอบ,' ดิ้น, ดิ้นรน. วาริโช วิย ปริผนฺทติ (จิต) ดิ้นดังปลา ธมฺอ. 2/252-3-4.

(ธาตุนี้ ยังมีที่ใช้อีกมาก).

ผทฺธติ พลีนํ พลี.

ผรติ. 
ผรณํ, ผรณา การแผ่ไป. 
ผรณาปีติ สกลสรีรํ ผริตฺวา ติฏฺฐติ. 
อาหารตฺถํ ผรติ เข้าถึงกิจเพื่ออาหาร

ผรติ ผรณํ

ผลติ รุกฺโข. 
ผลติ นิฏฺฐานํ ยาตีติ ผคฺคุ เปือก. 
ผลํ, อรหตฺตผลํ. 
ผลิโต ภูมิภาโค. 
ผลติ กฏฺฐํ กุฐาโร. 
ภูมิ ผลติ ภิชฺชติ อเนน ภูมึ วา ผลติ ภินฺทตีติ ผาโล ผาล.

ผลติ ผลิโต
อา. ผลิโต ภูมิภาโค ภูมิภาคแยกออกแล้ว - ส.

ผลติ
อา. มุทฺธา เต ผลตุ สตฺตธา ศีรษะของท่านจงแตก 7 เสี่ยง - ส.

ผลติ ผลํ
อา. รุกฺโข ผลติ พฤกษ์เผล็ดผล - ส.

• ผลํ  นป. ผล. ผลไม้, ลูกไม้; ผล ซึ่งสัมฤทธิมาจากเหตุ; ลาภ, ผล. ประโยชน์;
  ผลจิต คู่กับ มรรคจิต ซึ่งเป็นขั้นแห่งความสัมฤทธิคุณในพระพุทธศาสนา ดังคำว่า อรหตฺตผลํ พระอรหัตตผล, สัมฤทธิพระอรหัตต์' (อ. 951).

ผสฺเสติ, ผสฺสยติ.

ผาเฬติ, ผาฬยติ. 
ผาฬนํ, ผาลนํ การผ่า, การทำลาย. 
วตฺถํ ผาเฬตฺวา.

น่าจะเป็นตัวเดียวกับ ผล-วิทารเณ แล เภเท นั่นเอง
ดู ธาตุปฺ. เล่มก่อน แต่เมื่ออักษรต่างกันออกไป ควรลงไว้.

ผายติ ผีโต ผีตวา
สำหรับ ต ตวนฺตุ ปัจ. ลบ ยิ แปลง อา เป็น อี จึงเป็น ผีโต เป็นต้น - ส.

ผายติ วุทฺธึ คจฺฉตีติ ปปฺผาสํ ปอด. 
เผโณ ฟองน้ำ, 
ผาโต, 
ผาติกมฺมํ ผาติกรรม, การทำให้เจริญ. 
อิทฺธํ ผีตํ. 
ผีโต, ผีตวา.

ผาลติ ผาโล

• ผาโล  ป. ผาล (เหล็กที่สวมปลายหัวหมูแห่งไถสำหรับไถนา)
  วิ. ภูมิ ผาลติ วิเลขติ ภินฺทตีติ ผาโล - ส.

เผฏยติ, เผฏยเต.

ผุจฺฉติ กถํ มชฺชโป.

โผฉติ

ผุชฺชติ วชิรํ.

ผุฏติ. 
ผุฏํ, ผุฏนํ ความเบ่งบาน, การทำลาย. 
โผเฏติ จมฺปกปุปฺผํ. 
โผฏยติ คตฺตํ วโณ.

โผเฏติ, โผฏยติ. 
โผฏนํ การปรบ. 
โผโฏ, โผฏโก ต่อม, ฝี. 
จีวรํ ปปฺโผเฏตฺวา.

อปฺโผเฏติ ปรบมือ. 
อปฺโผฏนํ. 
อปฺโผเฏตฺวา. เพราะมีสังโยค จึงรัสสะ อา เป็น อ