ผทิ

อรรถของธาตุ
กิญฺจิจลเน

'ไหวนิดหน่อย,' สั่น, เคลื่อน; เต้นตุบๆ, เขม่น*

ตัวอย่าง

* เช่นใน เวสฺสนฺตรชาดก กัณฑ์มัทรี ทกฺขิณกฺขิ จ ผนฺทติ และตาขวาก็เขม่น.

  • ผนฺทติ  การิต-ผนฺทาเปติ
    เตน ปกฺขี น ผนฺทติ เพราะฉะนั้น นกจึงไม่ไหวไม่เคลื่อน ผนฺทติ=จลติ ชาอ. 3/312.
  • ผนฺทน [จาก ผนฺทติ] ค. แล นป. ไหว, เคลื่อน, สั่น; ความไหว-เคลื่อน-สั่น. 
    ผนทนํ จปลํ จิตฺตํ จิตไหวโคลง ธมฺอ. 2/252.
  • วิปฺผนฺทมาน [วิ+ผทิ] กค. 'ไหวไปต่างๆ,' ดิ้นรนอยู่. 
    รูปาทีสุ อารมฺมเณสุ วิปฺผนฺทมานํ ดิ้นรนไปในอารมณ์มีรูปเป็นต้น ธมฺอ. 2/252.
  • ผนฺทนา [จาก ผนฺทติ] อิ. ความไหว, ความเคลื่อน, ความเต้นตุบๆ. 
    สวิญฺญาณกกายสฺส อิญฺชนา จลนา ผนฺทนา สุตตนิปาตอ. 1/332 (อิญฺ. จล. ผน. ความเหมือนกันทั้ง 3 ศัพท์).
  • ปริผนฺทติ [ปริ+ผทิ] ก. 'ไหวรอบ,' ดิ้น, ดิ้นรน. วาริโช วิย ปริผนฺทติ (จิต) ดิ้นดังปลา ธมฺอ. 2/252-3-4.

(ธาตุนี้ ยังมีที่ใช้อีกมาก).

หมวดธาตุ
ภู (อ)
ที่มา
ธป

Comments

Restricted HTML

  • Allowed HTML tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Lines and paragraphs break automatically.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.