พจนานุกรมธาตุ

โปเสติ โปสยติ

โปสติ

ปุฬติ

ปุฬติ ปุฬินํ

• ปุฬินํ  เนินทราย, หาดทราย. เป็น ปุลินํ ก็มี.

ปุฬติ. 
ปุฬินํ ทราย.

ปุํสยติ. 
น ปุํเสติ ปุริโส วิย ปจฺจามิตฺเต อภิมทฺทนํ กาตุํ น สกฺโกตีติ นปุํสโก กะเทย

ปุํสติ ปุํสยติ นปุํสโก

• นปุํสโก  ป. นปุํสก, กะเทย, 'ข่มเหงข้าศึกไม่ได้.' 
  วิ. โส หิ ปุริโส วิย สาติสยํ ปจฺจามิตฺเต น ปุํเสตีติ นปุํสโก* - ส.

* วิ. ทาง สํ. ว่า น ปุมานุ น สฺตฺรี นปุํสกะ.

ปวติ กุลํ โสเธตีติ ปุตฺโต. 
การกํ ปวตีติ ปุญฺญํ. 
ปูยเตติ ปูติ เน่า, บูด. 
ปูต หมดจด, สะอาด. 
ในคัมภีร์โลกียะว่า ปูยติ ปุนาติ ปุนติ วา.

ปูเชติ, ปูชยเต. 
ปูชา, ปูชนา การบูชา. 
ปูชโก ผู้บูชา. 
ปูชา จ ปูชนียานํ, 
ปูชิโต ปูชเนยฺยานํ.

ปูเชติ ปูชยติ ปูชา ปูชโก ปูชิโต ปุชฺโช ปูชนีโย ปูชเนยฺโย

• ปูชโก  น. ผู้บูชา.
• ปุชฺโช ปูชนีโย ปูชเนยฺโย  ค. ควรบูชา.

ปูณยติ ธญฺญํ ชโน.

ปูยติ ปูโต ปูตวา ปูติ

• ปูติ  ค. บูด, เน่า, เหม็น.

ปูยติ ทุคฺคนฺโธ ภวติ มํสจมฺมานิ วา ภินฺทติ ตํตํ ฐานํ วา วิสรตีติ ปูโย, ปุพฺโพ เป็นหนอง.

ปูรติ. 
ปูรณํ, ปริปูรณํ, ปูรตฺตํ ความเต็ม 
ปูเรติ, ปูรยติ. 
สพฺเพ ปูเรนฺติ สงฺกปฺปา.

ปูรติ ปูริตุํ ปูริตฺวา ปูรํ ปูริตํ ปุณฺณํ ปริปุณฺณํ สมฺปุณฺณํ ปูรณํ
การิต-ปูเรติ ปูรยติ ปูเรตฺวา ฯเปฯ

• ปริปุณฺณํ  ค. บริบูรณ์, 'เต็มเปี่ยม' [ปริ+ปูร].
• สมฺปุณฺณํ  ค. สมบูรณ์ เต็มเปี่ยม' [สํ+ปุร].

ปูเรติ ปูรยติ

* ทาง สํ. เป็น ปูรฺ อาปฺยายเน to fill, to satisfy. พึงถือความหมายตามนัย สํ. นี้.

ปูยฺยติ. 
ปูรณํ ความเต็ม. 
ปูรโณ, 
ปุณฺโณ, ปริปุณฺโณ.

ปูลติ. 
ปูเลติ, ปูลยติ.

ปูสติ. 
โปโส, โปสนํ.

ปฺลวติ คจฺฉติ นิสีทติ เอเตนาติ ปฺลโว นาวา เรือ. 
ภินฺนปฺลโว สาครสฺเสว มชฺเฌ.

ปฺลวติ ปลฺโว

• ปลฺโว  นาวา, เรือ, 'ลอย'
  อา. ภินฺนปฺลโว สาครสฺเสว มชฺเฌ ดุจเรือแตก ณ ท่ามกลางสาครฉะนั้น - ส.
  (ปลฺโว นี้ พบในที่อื่น อิ. ปฺลวา ก็มี ดู ตร ธาตุ แต่ที่ เป็น ป. มากกว่า).

ปํสติ

* อวสํสน นี้ ทาง สํ. เป็น อวสฺํรสน หมายความว่า ตก, หล่น dropping or falling down … คงจะมิใช่อย่างที่แปลไว้แต่เดิมนั้น,

ผกฺกติ วุทฺโธ, ผกฺกติ ขโล, กุจฺฉิตํ พฺยวหรตีติ อตฺโถ.

ผฏติ, ผณฺฏติ คตฺเต วโณ.

ผฏติ, ผณฺฏติ คตฺเต วโณ.