พจนานุกรมธาตุ

ธาตุ
ธาตุ อรรถ ตัวอย่าง หมวดธาตุ

เป

คติวุทฺธิโสสเนสุ

ไป, ถึง, บรรลุ; เจริญ; ให้เหี่ยวแห้งไป

เปติ, ปยติ เอเตนาติ ปาโย ความเจริญ. 
นตฺถิ ปาโย วุทฺธิ เอตฺถาติ อปาโย ที่ไม่มีความเจริญ. 
นิปยติ วิโสเสติ ปฏิปกฺขนฺติ นิปโก ผู้ยังปฏิปักษ์ให้สิ้นไป (แปลง ย เป็น ก)

ภู (อ)

เปณ

คิตอาลิงฺคจุณฺณเน

ไป, ถึง, บรรลุ; สวมกอด; บด

ภู (อ)

เปล

คติจเล

ไป, ถึง; หวั่นไหว

เปลติ คจฺฉติ จลตีติ เปลโก กระต่าย.

ภู (อ)

เปว

เสเว

เสพ

ภู (อ)

เปส

นิจฺฉยคติเสวาสุ

ตัดสิน; ไป, ถึง; เสพ, คบ

เปสติ.

ภู (อ)

เผน
[เผน, เผล]

คเต

ไป, ถึง, บรรลุ

เผนติ อุทกปีเฐ คจฺฉตีติ เผโน
เผลติ
เผลํ, เผลา

ถ้าแปลง น เป็น ณ จะมีรูปเป็น เผณ ก็ควร, 
ในคัมภีร์โลกียะกล่าวว่า มาจาก ผายี ธาตุ 
เผณปิณฺโฑปมํ รูปํ. 
เผนิลทฺทุโม เผณิลทฺทุโม วา ต้นประคำดีควาย, ต้นพุทรา.

ภู (อ)

เผล
[เผน, เผล]

คเต

ไป, ถึง, บรรลุ

เผนติ อุทกปีเฐ คจฺฉตีติ เผโน
เผลติ
เผลํ, เผลา

ถ้าแปลง น เป็น ณ จะมีรูปเป็น เผณ ก็ควร, 
ในคัมภีร์โลกียะกล่าวว่า มาจาก ผายี ธาตุ 
เผณปิณฺโฑปมํ รูปํ. 
เผนิลทฺทุโม เผณิลทฺทุโม วา ต้นประคำดีควาย, ต้นพุทรา.

ภู (อ)

เพลุ

คติยํ

ไป, ถึง, บรรลุ

เพลตีติ โพลโก, สโส กระต่าย.

ภู (อ)

เพฺย

อาวรปฺปวตฺติสุ

ปิด, ปกปิด; เป็นไป

สห เพฺยติ สห ปวตฺตตีติ สหโพฺย, สหาโย. 
ตาวตึสานํ เทวานํ สหพฺยตํ อุปฺปนฺโน.

ภู (อ)

เภช

ทิตฺยํ

สว่าง, รุ่งเรือง

เภชติ.

ภู (อ)

เภส

คติภเย

ไป, ถึง, บรรลุ, กลัว

ภู (อ)

เม

ปริวตฺตเน

แลกเปลี่ยน

เมติ มยติ ธญฺเญน มาสํ ชโน. 
วินิมโย.

ภู (อ)

เมข

กฏิวิจิตฺตมฺหิ

ทำเอวให้วิจิตร

เมขติ กฏิวิจิตฺตํ กโรติ เมขลํ ประคดเอว.

ภู (อ)

เมฏ

อุมฺมาเท

เป็นบ้า

เมฏติ. ที่เป็น เมฑ ธาตุก็มี.

ภู (อ)

เมฑิ

วงฺเก

คด, โค้ง, งอ

เมณฺฑติ กุฏิลภาวํ คจฺฉตีติ เมณฺโฑ, เมณฺฑโก.

ภู (อ)

เมถ
[เมถ, เมธ]

สงฺคเมธาสุ หึสเน

ติด, ข้อง; ฉลาด, มีปัญญา; เบียดเบียน

เมถติ
เมถเต ธีโร คุณินา. 
เมธติ สปฺปุริสธมฺเมหิ สงฺคจฺฉติ, สุขุมมฺปิ อตฺถํ ธมฺมญฺจ ขิปฺปํ คณฺหาติ, มาเรติ จ กิเลเส วา หึสตีติ เมธา
สา อสฺส อตฺถีติ เมธาวี ผู้มีปัญญา. 
วิเสเสน เมธาวีติ เมธิโย ผู้มีปัญญาโดยวิเศษ. 
เมธิฏฺโฐ ผู้มีปัญญาสูงสุด.

ภู (อ)

เมท

เมธาวเธ

ฉลาด, มีปัญญา; ฆ่า, ทุบตี

เมทติ, เมทเต
เมโท มันข้น. 
เมทินี แผ่นดินใหญ่, มัน

ภู (อ)

เมธ
[เมถ, เมธ]

สงฺคเมธาสุ หึสเน

ติด, ข้อง; ฉลาด, มีปัญญา; เบียดเบียน

เมถติ
เมถเต ธีโร คุณินา. 
เมธติ สปฺปุริสธมฺเมหิ สงฺคจฺฉติ, สุขุมมฺปิ อตฺถํ ธมฺมญฺจ ขิปฺปํ คณฺหาติ, มาเรติ จ กิเลเส วา หึสตีติ เมธา
สา อสฺส อตฺถีติ เมธาวี ผู้มีปัญญา. 
วิเสเสน เมธาวีติ เมธิโย ผู้มีปัญญาโดยวิเศษ. 
เมธิฏฺโฐ ผู้มีปัญญาสูงสุด.

ภู (อ)

เมป

คติยํ

ไป, ถึง, บรรลุ

ภู (อ)

เมว

เสวเน

เสพ

เมวติ.

ภู (อ)