บาลีดิค

การท่อง:

สาธนะ ที่มีรูปวิเคราะห์เป็น กัตตุวาจก เหตุกัตตุวาจก  เป็น กัตตุรูป
สาธนะ ที่มีรูปวิเคราะห์เป็น กัมมวาจก เหตุกัมมวาจก เป็น กัมมรูป
สาธนะ ที่มีรูปวิเคราะห์เป็น รูปวิเคราะห์ เป็น ภาววาจก เป็น ภาวรูป

การท่อง:
ปัจจัยกิริยากิตก์ 10 ตัว เป็นเครื่องหมายวาจก ดังนี้
กิตปัจจัย: อนฺต ตวนฺตุ ตาวี  เป็นเครื่องหมาย กัตตุวาจก และเหตุกัตตุวาจก
กิจจปัจจัย: อนีย ตพฺพ  เป็นเครื่องหมาย กัมมวาจก เหตุกัมมวาจก และภาววาจก
กิตกิจจปัจจัย: มาน ต ตูน-ตฺวา-ตฺวาน  เป็นเครื่องหมายวาจกทั้ง 5

ปัจจัยกิริยากิตก์ เป็นเครื่องหมายกาล ดังนี้
อนฺต มาน บอกปัจจุบันกาล แปลว่า อยู่, เมื่อ
ตวนฺตุ ตาวี ต ตูน-ตฺวา-ตฺวาน บอกอดีตกาล แปลว่า แล้ว; ครั้น...แล้ว
อนีย ตพฺพ บอกความจำเป็น แปลว่า พึง

กาลในกิริยากิตก์
ปัจจุบันกาล (ใช้ อนฺต มาน ปัจจัย)
1. ปัจจุบันแท้ แปลว่า …อยู่
2. ปัจจุบันใกล้อนาคต แปลว่า เมื่อ…
อดีตกาล (ใช้ ตวนฺตุ ตาวี  ต  ตูน-ตฺวา-ตฺวาน ปัจจัย)
1. ล่วงแล้ว  แปลว่า …แล้ว
2. ล่วงแล้วเสร็จ  แปลว่า ครั้น…แล้ว
ความจำเป็น (ใช้ อนีย ตพฺพ ปัจจัย) แปลว่า พึง…

บันทึกแก้คำผิด และหมายเหตุบางคำที่ไม่แน่ใจว่าผิดหรือไม่ และอื่่นๆ เท่าที่พบ ประมาณร้อยกว่าแห่ง
ใน หนังสือพจนานุกรมไทย-บาลี ของ พระเดชพระคุณหลวงพ่อ พระมหาโพธิวงศาจารย์ (ทองดี) ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 1 (2559)
(เป็นการบันทึกเท่าที่พบ ไม่ได้ไล่ตรวจทีละหน้าๆ)

7 ก.ค.64

• กระดาษปรู๊ฟ (proof) > กระดาษปรู๊ฟ (proof paper) - หน้า 9
• ความคงที่ น. อพฺยยีภาว. สนฺฐิติ, > สณฺฐิติ, - หน้า 112
• เบือ (กลาดเกลื่อน) > เป็นเบือ (กลาดเกลื่อน) - หน้า 376
• ป่าทึบ    น. อนฺธวน., วนสนฺฑ.  > วนสณฺฑ. - หน้า 408
• ผิดรูป น. สงฺโกจ. วิการ. วิปลฺลาส. วิรูปตา, ค. วิรูป ทุสฺสนฺฐาน > ทุสฺสณฺฐาน - หน้า 436
• สะพานเทียบเรือ น. ติตฺถเสตุ. นาวาโรหนฺฏฺ- > นาวาโรหนฏฺ- - หน้า 692
• สะพานปลา น. ติตฺถเสตุ. นาวาโรหนฏฐาน., > นาวาโรหนฏฺฐาน., - หน้า 692

9 มิ.ย.64

• ผลักใส > ผลักไส - หน้า 429 -

มหานิกาย

ธรรมยุต

* วัดที่ไม่ระบุชื่อจังหวัด คือ อยู่ในเขตกรุงเทพมหานคร

จำนวนพระภิกษุสามเณร

• จากเว็บ TPBS https://news.thaipbs.or.th/infographic/227
  ปี 2561
  มหานิกาย ภิกษุ 243,497 รูป  สามเณร 50,060 รูป
  ธรรมยุต ภิกษุ 35,189 รูป สามเณร 5,267 รูป
• จากเว็บสำนักพุทธฯ "ไม่มีข้อมูล"

หมายเหตุ การแยกจำนวน 1-4 ที่เป็นสัพพนามออกจากตารางสังขยา

สังขยานั้นใช้ขยายนามนามเพื่อบอกจำนวน/ลำดับ  ฉะนั้น สังขยาทั้งหมดจึงเป็นคุณนามโดยธรรมชาติ  แม้แต่สังขยาจำนวน 99 ขึ้นไป (เอกูนสตํ) ที่ท่านกำหนดเป็นพิเศษให้เป็นนามนาม ก็ยัง(กลับไป)ใช้เป็นคุณนาม(ตามธรรมชาติเดิม)ได้

ในหนังสือบาลีไวยากรณ์ ท่านได้ระบุไว้อีกว่า จำนวน 1-4 เป็นสัพพนาม โดยอ้างคัมภีร์ศัพทศาสตร์ ดังนี้

“ปกติสังขยานี้ ในคัมภีร์ศัพทศาสตร์ท่านแบ่งเป็น ๒ พวก
ตั้งแต่ เอก ถึง จตุ จัดเป็น สัพพนาม
ตั้งแต่ ปญฺจ ไป เป็น คุณนาม.”

ในการใช้งานจริง เอก-จตุ สังขยาคุุณนาม หรือ เอก-จตุ สัพพนาม นับ/แทน/ประกอบ นามนามได้ ไม่มีอะไรแตกต่างกัน ไม่มีการระบุว่าเมื่อ เอก-จตุ สัพพนาม ไปนับ/แทน/ประกอบ นามนาม จะมีการใช้พิเศษไปกว่า เอก-จตุ สังขยาคุณนาม อย่างไร  (ยกเว้น เอก สัพพนาม เท่านั้น ที่แจกวิภัตติต่างกัน)    ทั้งเมื่อนำสังขยาไปนับนามนาม ก็พิจารณาแต่เพียงว่า เป็นสังขยาคุณนาม (1-98) หรือสังขยานามนาม (99 ขึ้นไป) เท่านั้น ไม่ได้พิจารณาว่าเป็นสัพพนามหรือไม่

ฉะนั้น ในตารางการจัดปกติสังขยา  ได้แยกเรื่อง เอก-จตุ สัพพนาม ออกจากตารางสังขยา  โดยระบุการแจก เอก สัพพนาม ไว้ในชีทเรื่องสัพพนาม  ส่วนท้ายตาราง ในชีทเรื่องสังขยานี้ กล่าวให้ทราบแต่เพียงว่า เอก-จตุ ท่านว่าเป็นสัพพนามด้วย   ทั้งนี้ เพื่อให้ตารางอ่านง่ายดูง่ายสำหรับนักเรียน ไม่เพิ่มความซับซ้อนความลำบากแก่นักเรียนโดยไม่จำเป็น เพราะใส่สิ่งที่ไม่เกี่ยวข้องกันโดยตรงเข้ามา

หมายเหตุ พื้นสีเทา คือ คำที่ใช้เป็นคำถาม

หมายเหตุหน้า 1

ฐานกิริยา: ธาตุลงปัจจัย เป็นฐาน (base) สำหรับลงวิภัตติประกอบเป็นกิริยา

ฐานกิริยา อย่างย่อ สำหรับท่องบ้าง เปิดดูบ่อยๆ บ้าง

• ดู ผังนามศัพท์ รวมหน้าเดียว
• ไฟล์ที่เป็น pdf มีลิงค์คลิกไปไฟล์ pdf / หน้าเว็บ ที่มีเนื้อหาเกี่ยวข้องกันได้
  (เฉพาะในคอมพิวเตอร์ กด Ctrl + คลิก เพื่อเปิดลิงค์ในหน้าใหม่)

• ดู ผังนามศัพท์ แยก 3 หน้า
• ไฟล์ที่เป็น pdf มีลิงค์คลิกไปไฟล์ pdf / หน้าเว็บ ที่มีเนื้อหาเกี่ยวข้องกันได้
  (เฉพาะในคอมพิวเตอร์ กด Ctrl + คลิก เพื่อเปิดลิงค์ในหน้าใหม่)

การท่องปัจจัยตัทธิต:

ในวงเล็บเหลี่ยม [...] คือคำที่ปัจจัยตัทธิตไปแทน เช่น  อัพยยตัทธิต ลง ถา ถํ (กฺขตฺตุํ) ปัจจัย แทน ปการศัพท์
หากไม่ระบุไว้ แสดงว่า ชื่อตัทธิตมาจากคำที่ปัจจัยตัทธิตไปแทน เช่น  ภาวตัทธิต ลง ตตฺ ... กณฺ ปัจจัย แทน ภาวศัพท์)

ณ ป้จจัย มีใน โคตต-ราคาทิ-สมุห-ตทัสสัตถิ-ภาวตัทธิต
ณิก ป้จจัย มีใน โคตต-ตรัตยาทิตัทธิต
อิย ป้จจัย มีใน ชาตาทิ-เสฏฐตัทธิต
กณฺ ตา ป้จจัย มีใน สมุห-ภาวตัทธิต
อี ป้จจัย มีใน ตทัสสัตถิ-ปูรณตัทธิต