- ใช้นิบาตบอกความถาม (ปุจฉนัตถนิบาต)
- ใช้ กึ ศัพท์ สัพพนาม (ที่แปลงเป็น ก) และ กึ ศัพท์ที่ลงอัพยยปัจจัย
- ใช้ศัพท์ที่เนื่องด้วย กึ
- พูดขี้นเสียงสูงที่ท้ายประโยค
1. ใช้นิบาตบอกความถาม (ปุจฉนัตถนิบาต) วางไว้ต้นประโยค หรือตามที่เหมาะสม
| ศัพท์ | คำแปล | เทียบอังกฤษ | ตัวอย่างประโยค |
|---|---|---|---|
| กึ | หรือ, ทำไม/เพราะเหตุไร, อย่างไร | Y/N Question, Why, How |
เนื่องจาก "กึ" ศัพท์ นิบาต แปลได้หลายอย่าง |
| กินฺนุ | หรือหนอ, เพราะเหตุไร | กินฺนุ ตาต ตฺวํ มม สนฺติกํ อาคจฺฉนฺโต อุทกํ ลงฺฆิตฺวา … ? กินฺนุ ตฺวํ ติสฺส ทุกฺขี ทุมฺมโน อสฺสุมุโข รุทมาโน อาคโตสิ? กินฺนุ กมฺมํ กริตฺวาน ปตฺโตสิ ทุกฺขมีทิสํ? | |
| กึสุ | แลหรือ, อย่างไร, อย่างไรเล่า อะไรหนอ อะไรสิ | กึสุ ฆตฺวา สุขํ เสติ? กึสุ ฆตฺวา น โสจติ? กึสุ ชีรติ กึ น ชีรติ? กึสุ อุปฺปโถติ วุจฺจติ? | |
| กจฺจิ | หรือ, แลหรือ, บ้างหรือ, บ้างไหม | กจฺจิ เต วกฺกลิ ขมนียํ? กจฺจิ ยาปนียํ? กจฺจิ ปน เต ภิกฺขุ อตฺตา สีลโต น อุปวทติ? | |
| อปิ | บ้างหรือ, บ้างไหม | อปิ นุ โข อยฺยานํ อิมสฺมึ ฐาเน วสนฺตานํ โกจิ อุปทฺทโว อตฺถิ? อปิ โว ภนฺเต กิญฺจิ ลทฺธํ? อปิ ภนฺเต กิญฺจิ ลทฺธํ? อปิ นุ เม ปุตฺตสฺส เภสชฺชํ ชานาถ? อปิ สมณ ปิณฺฑํ อลภิตฺถ? อปิ ภนฺเต ปิณฺฑํ อลภมานา ชิฆจฺฉาทุกฺเขน ปีฬิตตฺถ? อปิ นุโข โว ภิกฺขเว ปพฺพชิตกิจฺจํ มตฺถกํ ปตฺตํ? อปิ นุ เม กายทฺวาราทีสุ ตุมฺเหหิ กิญฺจิ อสารุปฺปํ ทิฏฺฐปุพฺพํ? อปิ นุ ตสฺส ปวตฺตึ ชานาถ? | |
| นุ | หรือ, หรือหนอ | สตฺถารา กตํ ญตฺวา นุ โข กตํ อุทาหุ อชานิตฺวา? อตฺถิ นุ โข มยฺหํ เอตฺถ คตปฺปจฺจเยน อตฺโถ? | |
| นนุ | มิใช่หรือ (คาดหวังคำตอบเชิงบวกว่า "ใช่") | Is it not? | นนุ สพฺเพสํ เอกํสิกํ มรณํ? นนุ ตฺวํ มยา วุตฺโต? |
| กถํ | อย่างไร, ไฉน | How | โส วิหตตฺถาโม กถํ ธมฺมํ จริสฺสติ? ตุมฺเห จ อนฺธา กถํ อิธ วสิสฺสถ? |
| อุทาหุ | หรือว่า (มีตัวเลือกให้ตอบ) | or | กึ อกฺขี โอโลเกสฺสสิ อุทาหุ พุทฺธสาสนํ? ญตฺวา นุ โข กตํ อุทาหุ อชานิตฺวา? ปุตฺตํ นุ โข วิชาตา อุทาหุ ธีตรํ? |
| อาทู | หรือว่า (มีตัวเลือกให้ตอบ) | or | เทวตา นุสิ คนฺธพฺโพ อาทู สกฺโก ปุรินฺทโท? ติฏฺฐนฺเต โน มหาราเช อาทู เทเว ทิวงฺคเต? (พบ 15 แห่งในพระไตรปิฎก ทั้งหมดอยู่ในคาถา) |
2. ใช้ กึ ศัพท์ (ที่แปลงเป็น ก) และ กึ ศัพท์ที่ลงอัพยยปัจจัย เช่น โก กํ กตฺถ กุหึ กทา ฯลฯ วางไว้ต้นประโยค หรือตามที่เหมาะสม
กึ ที่แปลงเป็น ก
- ใช้อย่างปุริสสัพพนาม ‘ใคร, อะไร’ (โก กา ใคร (บุคคล), อะไร; กึ อะไร)
โก/กา คามํ คจฺฉติ? ใครไปบ้าน?
กึ ปิฏเก โหติ? อะไรมีในตะกร้า?
กสฺส สุนโข อาวาเส รวติ? สุนัข ของใคร ย่อมร้อง ในวัด? - ใช้อย่างวิเสสนสัพพนาม ‘อะไร, ไร, ไหน’ (=กตร กตม)
โก เถโร คามํ คจฺฉติ? พระเถระไหน … ?
กึ ผลํ ปิฏเก โหติ? ผลอะไร/ไหน … ?
กสฺส ภิกฺขุโน สุนโข อาวาเส รวติ? สุนัข ของภิกษุ (รูป)ไหน ย่อมร้อง ในวัด?
(=กตรสฺส/กตมสฺส ภิกฺขุโน …)
| วิภัตติ | ศัพท์ | คำแปล | เทียบอังกฤษ | ตัวอย่างประโยค |
|---|---|---|---|---|
| ป. | โก-กา-กึ (เก/กา/กานิ) | ใคร, อะไร; ไหน | Who, What; Which | โกสิ ตฺวํ? กิมิทํ? |
| ทุ. | กํ-กํ-กึ (เก/กา/กานิ) | ซึ่งใคร, ซึ่งอะไร | Who (Whom) | กํ ซึ่งใคร (บุคคล), ซึ่งอะไร กึ ซึ่งอะไร ตฺวํ กํ อาปุจฺฉิตฺวา ปพฺพชิโต? อหํ กํ นิสฺสาย ปุตฺเตน วิโยคํ ปตฺโต? ภตฺตุฏฺฐานฏฺฐานํปิ อชานนฺโต กุลปุตฺโต กมฺมนฺตํ นาม กึ ชานิสฺสติ? |
| ต. | เกน-กาย (เกหิ/กาหิ) | ด้วยอะไร, ด้วยใคร, อันใคร | (by, with) | กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา? อถ เกน สทฺธึ กเถถ? เกน ปพฺพชาปิโตสิ? เกน ปูชา กตา? |
| เกน (การเณน) | เพราะเหตุไร (=ทำไม) | Why | เกน การเณน สมณสฺส โคตมสฺส ลาภสกฺกาโร มหา หุตฺวา นิพฺพตฺโต? เกน การเณน เอส เนสาทกุเล นิพฺพตฺโต? เกน เต อินฺทฺริยานิ กิลนฺตานิ วิย? | |
| จ. | กสฺส-กสฺสา (เกสํ/กาสํ) | แก่ใคร เพื่อใคร | (to …) | กสฺส ปคฺคหิตํ ฉตฺตํ? |
| ปัญ. | กสฺมา (การณา) | เพราะเหตุไร (=ทำไม) | Why | กสฺมา อิธาคโตสิ? |
| กุโต | จากไหน | (Where … from) | กุโต อาคโตสิ? กุโต อาคตตฺถ? กุโต เม เทว ธนํ? ภตึ กตฺวา ชีวามิ. กุโต ตุยฺหํ สมณภาโว? อตฺตา หิ อตฺตโน นตฺถิ. กุโต ปุตฺตา? กุโต ธนํ? | |
| ฉ. | กสฺส-กสฺสา (เกสํ/กาสํ) | ของใคร | Whose | กสฺส ปุตฺโตสิ? ตุมฺเห กสฺส สนฺติกํ อาคตา? |
| ส. | กิสฺมึ กสฺมึ กตฺถ กุหึ กหํ | ในที่ไหน | Where | กิสฺมึ ปน เต ตณฺหา อตฺถิ? อยํ ธมฺมเทสนา กตฺถ ภาสิตา? ตตฺถ มนุสฺเสสุ อกฺโกสนฺเตสุ, ปุน กตฺถ คมิสฺสาม อานนฺท? กุหึ โส? เทวทตฺโต กุหึ นิพฺพตฺโต? กหํ คจฺฉสิ? (กิสฺมึ พบใน ไตร. 446 แห่ง ธอ. 2 แห่ง, กสฺมึ ไตร. 5 แห่ง, กิมฺหิ ไตร. 79 แห่ง, กมฺหิ ยังไม่พบที่ใช้ กตฺร กุหิญฺจนํ กฺว ไม่พบที่ใช้หรือใช้น้อยมาก) |
| กทา | ในกาลไหน (=เมื่อไร) | When | อยํ ทารโก กทา ชาโต? กทา กมฺมนฺตานํ อนฺโต ปญฺญายิสฺสติ? |
3. ใช้ศัพท์ที่เนื่องด้วย กึ วางไว้ต้นประโยค หรือตามที่เหมาะสม
| ศัพท์ | คำแปล | เทียบอังกฤษ | ตัวอย่างประโยค |
|---|---|---|---|
| กึการณา (สมาส - วิ. บุพ.) | เพราะเหตุไร ทำไม | Why | กึการณา หสิ? |
| กิมตฺถํ (นิบาต) กิมตฺถาย (สมาส - วิ. บุพ.) | เพื่อประโยชน์อะไร | for what, for what purpose | กิมตฺถํ อาคตาสิ? |
| กติ * | เท่าไร มากเท่าไร มีจำนวนเท่าไร มีประมาณเท่าไร | How much How many | กติ ปฏิวึเส คณฺหิสฺสสิ? กติ เต ลกฺขานิ ลทฺธานิ? กติ นุ โข อุโปสโถ? กติ นุ โข อุโปสถกมฺมานิ? กติ นุ โข ปาติโมกฺขุทฺเทสา? กติ นุ โข ปวารณา? กติ นุ โข ภนฺเต สงฺฆสามคฺคิโย? สมฺปชานมุสา ภาสนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? กติหากาเรหิ สจฺจปฺปฏิเวโธ โหติ? (กตีหิ อากาเรหิ) กตีนํ ปุคฺคลานํ กฐินตฺถารา น รูหนฺติ? กติวาจิกา อุปสมฺปทา? กตีนํ ปจฺจุฏฺฐาตพฺพํ? กตีนํ อาสนํ ทาตพฺพํ? ภิกฺขุโนวาทโก กตีหิ (องฺเคหิ ยุตฺโต)? อิมสฺมึ สาสเน กติ ธุรานิ? เอตฺตกํ ภารํ วหนฺโต กติโยชนานิ คจฺฉสิ? |
| กิตฺตก | มม เคเห กิตฺตกํ ธนํ? กิตฺตเกหิ เต ภิกฺขูหิ อตฺโถ อุปาสก? กิตฺตกา ปน โว ภนฺเต ปริวารา? ตุมฺเห กิตฺตกานํ ภิกฺขูนํ ภิกฺขํ ทาตุํ สกฺขิสฺสถ? กิตฺตกํ ภารํ วหสิ? | ||
| กีวตก | อายุญฺจ โว กีวตโก นุ สมฺม? | ||
| กีวติก | กีวติกา ภนฺเต ภิกฺขู? | ||
| กีว (นิบาต) กีวพหุก | กีว พหุกา ปน โภ อานนฺท อิมสฺมึ ธมฺมวินเย นิยฺยาตาโร? กีวพหุกา นุ โข ภนฺเต กปฺปา อพฺภตีตา อติกฺกนฺตา? | ||
| กิตฺตาวตา | ด้วยเหตุมีประมาณเท่าไร | in how many ways | กิตฺตาวตา ภิกฺขุ นาม โหติ? กิตฺตาวตา นุ โข ภนฺเต มาโรติ วุจฺจติ? |
| กีวจิรํ | นานเท่าไร | How long | กีวจิรํ ปน โภ โคตม ทารโก ฐสฺสติ? กีวจิรํ ปนานนฺท สารีปุตฺโต อาคจฺฉิสฺสติ? กีวจิรํ ปพฺพชิโตสิ? กีวจิรํ นุ โข ภเณ อิโต รตฺติ โหติ? กีวจิรํ ปนาวุโส อิมานิ จีวรานิ นิกฺขิตฺตานิ? กีวจิเรน นุ โข ภนฺเต ภิกฺขุ ตถาคตํ วินายกํ ลภมาโน … |
| กิตฺตกํ กาลํ | กิตฺตกํ กาลํ ตตฺถ ฐิตาสิ? กิตฺตกํ กาลํ อิธ วสิสฺสสิ? | ||
| กีวทีฆ | นาน/ยาว เท่าไร | How long | กีวทีฆํ นุ โข ภนฺเต ปทุมนิรเย อายุปฺปมาณํ? กีวทีโฆ นุ โข ภนฺเต กปฺโป? |
| กติกฺขตฺตุํ | กี่ครั้ง/วาระ สิ้นครั้ง/วาระเท่าไร | How many times | อสีติยา วสฺเสหิ กติกฺขตฺตุํ เมถุโน ธมฺโม ปฏิเสวิโต? |
| กติวาร | โพธิสตฺโต ปน มนุสฺสตฺตภาเวน กติวาเร เทวโลกํ คโต? | ||
| กติวิธ | มีกี่อย่าง/ชนิด/ประเภท | How many types of | กติวิธํ สีลํ? กติวิโธ สมาธิ? |
| กติวสฺส |
| How old (How long have you become a monk/novice/nun?) | กติวสฺโสสิ ตฺวํ สุมน? กติวสฺสา ตุมฺเห? (ถามพรรษาพระ เพิ่มคำว่า อุปสมฺปทาย ได้ แต่โดยปกติ ไม่ใช้) (ถามว่าบวชนานเท่าไรแล้ว ใช้ว่า กีวจิรํ ปพฺพชิโตสิ? กีวจิรํ ปพฺพชิตตฺถ? กีวจิรํ ปพฺพชิตา ตุมฺเห? ใช้ได้กับนักบวชทั้งหมด – พระ สามเณร แม่ชี) |
| กติวสฺส ชาติยา/อายุนา | อายุเท่าไร (ถามอายุพระ) | How old | กติวสฺโสสิ ชาติยา/อายุนา? กติวสฺสา ตุมฺเห ชาติยา/อายุนา? |
| กีวทูร | ไกลเท่าไร | How far | กีวทูโร อิโต สาวตฺถี? ปุรโต คาโม กีวทูโร? กีวทูโร ปน สมฺม การายน นครกมฺหา เมทฬุปํ นาม สกฺยานํ นิคโม โหติ? กีวทูเรวิเม ภิกฺขเว โมฆปุริสา อปกฺกนฺตา อิมสฺมา ธมฺมวินยา? |
| กีวทูรโต (ฐานโต) | จากที่ไกลเท่าไร | How far | กีวทูรโต ปน ตฺวํ อาวุโส อิมานิ เอฬกโลมานิ อาหรสิ? |
| กีวมหนฺต | ใหญ่เพียงไร | How big | กีวมหนฺตํ เม จกฺกยุคํ กริสฺสสิ? |
| กีทิส | เป็นอย่างไร เป็นเช่นไร | like what | กีทิโส นุ โข โส? ปสฺสิสฺสาม นํ. กีทิโส นุ โข คหปตินา อคฺคสาวกานํ สกฺกาโร สชฺชิโต? กีทิโส เต สตฺถุ สกฺกาโร กโต? อิมสฺส ปน อานุภาโว กีทิโส ภวิสฺสติ? กีทิสา นุ โข อิมิสฺสา สมณา? สีลํ นาม สามิ กีทิสํ? อิมิสฺสา กีทิสี รูปสมฺปตฺติ? กีทิสี นุ โข ตสฺสา ธมฺมเทสนา สปฺปายา? |
| กตม กตร | คนไหน อันไหน ชนิดไหน ประเภทไหน เป็นไฉน | what which which of the many | กตโม จ ภิกฺขเว ปุคฺคโล นิราโส? กตเม นุ โข เทฺว ธมฺมา? กตมํ ปน ภนฺเต คนฺถธุรํ กตมํ วิปสฺสนาธุรํ? กตมา นุโข อภิรูปตรา จ ทสฺสนียตรา จ … ? กุมฺภโฆสโก นาม กตโร? เตสํ โว กตเรสุ พลวสิเนโห โหติ? |
| กถํ | อย่างไร ไฉน | How | โส วิหตตฺถาโม กถํ ธมฺมํ จริสฺสติ? ตุมฺเห จ อนฺธา กถํ อิธ วสิสฺสถ? |
| กึนาม/กินฺนาม กึสีล กึสมาจาร กึมูล/กึอคฺฆนก … (สมาส - ฉ. พหุพ.) | (มี)ชื่ออะไร (มี)ศีล/สมาจาร อย่างไร (มี)ค่าอย่างไร/เท่าไร | • What is your name? • How does (this person) behave? • How much is (this thing) worth? | กินฺนาโม-มาสิ (ตฺวํ)? กึสีลา กึสมาจารา? กึมูลํ (ปสาธนภณฺฑกํ)? กึอคฺฆนโก กมฺพโล? |
| กึสทฺโท กึโอภาโส กึพนฺธนานิ … (สมาส - วิ. บุพ.) | เสียง/แสงสว่าง/เครื่องผูก อะไร | What sound/light/bondage | ปฐมํ เต กึสทฺโท นาม สุโต? (=โก สทฺโท) กึโอภาโส นาเมโส? (=โก โอภาโส) กึพนฺธนานิ นาเมตานิ? (=กึ พนฺธนานิ) |
4. พูดขี้นเสียงสูงที่ท้ายประโยคบอกเล่า* (ไม่มี กึ ศัพท์) เพื่อทำให้เป็นประโยคคำถามที่ต้องการให้ตอบว่า "ใช่" หรือ "ไม่ใช่" เช่น
- อตฺถิ เต กหาปณํ? (วางกิริยาใหญ่ไว้ต้นประโยคได้)
- ตฺวมสิ โฆสโก นาม?
- เทวราชา: เอวํ ภนฺเต? คำถาม พูดขี้นเสียงสูงท้ายประโยค
ตาปโส: เอวมาวุโส. คำตอบ พูดลงเสียงต่ำท้ายประโยค
ในประโยคบอกเล่า ก็วางกิริยาใหญ่ไว้ต้นประโยคได้ เพื่อเน้นความ หรือเน้นกิริยา
- อตฺถิ เต กหาปณํ. = กหาปณํ เต อตฺถิ.
* เทียบเคียงกับระดับเสียง(สูง/ต่ำ)ของคำในประโยค (intonation) ในภาษาอังกฤษ
ที่มีการพูดขี้นเสียงสูงที่ท้ายประโยค สำหรับประโยคคำถามที่ต้องการให้ตอบว่า "ใช่" หรือ "ไม่ใช่" (yes/no questions)
และพูดลงเสียงต่ำท้ายประโยคในประโยคบอกเล่าและประโยคคำถามอื่นๆ
ในภาษาไทย ประโยคคำถามก็มักขี้นเสียงสูงท้ายประโยค เช่น เขามาไหม? กินข้าวด้วยกันมั้ย? เขาไม่มาหรือ?
กึ ศัพท์ ที่ไม่ได้ใช้เป็นคำถาม
- มี จิ ต่อท้าย เช่น โกจิ กาจิ กิญฺจิ แปลว่า บาง เช่น บางคน บางเหล่า บางพวก ไรๆ
- มี ย นำหน้า มี จิ ต่อท้าย เช่น โย โกจิ, ยา กาจิ, ยงฺกิญฺจิ แปลว่า คนใดคนหนึ่ง สิ่งใดสิ่งหนึ่ง พวกใดพวกหนึ่ง
* แจก กติ เท่าไร พหุวจนะ
ป.-ทุ. กติ
ต.-ปัญ. กตีหิ
จ.-ฉ. กตีนํ
ส. กตีสุ
ความคิดเห็น