ธา

ทธาติ วิทฺธาติ

ธาตุนี้มีรูปสัมฤทธิมาก จักแสดงตามนัยแห่ง ส. ดังต่อไปนี้:-

• สํวิเธติ ก. จัด, จัดแจง [สํ+วิ+ธา].
• นิเธติ ก. ฝั่ง. กมฺม - นิธิยฺยติ [นิ+ธา]. อา. นิธึ นิเธติ. นิธิ นาม นิธิยฺยติ ฝังขุมทรัพย์ - ส.
• นิธิ อิ. ขุมทรัพย์, กองทรัพย์, ทรัพย์ที่รวบรวมไว้เป็นปึกแผ่น [นิ+ธา].
• สุนิหิโต กค. กมฺม. ฝังไว้ดีแล้ว, เก็บไว้มิดชิด, เก็บไว้โดยปราศจากอันตราย [สุ+นิ+ธา].
• นิทหติ ก. ตั้งไว้, วางไว้ [นิ+ธา].
• ปริทหติ ก. 'ทรงรอบ,' นุ่งห่ม, แต่งตัว [ปริ+อา]  อา. โย วตฺถํ ปริทเหสฺสติ ผู้ใดจักนุ่งห่มผ้า - ส.
• ทหติ ก. ตั้งไว้, วางไว้. อา. โอกฺกากํ ปิตามหํ ทหนฺติ สักย ท. ตั้งพระเจ้าโอกกากไว้เป็นปิตามหะ - ส.
• สทฺทหติ ก. 'ตั้งดี,' เชื่อ, นับถือ, เคารพ [สํ+ธา] อา. สทฺทหติ ตถาคตสฺส โพธิ เชื่อพระปัญญาของพระตถาคต - ส.
• สทฺทหนา, สทฺธา* กน. ศรัทธา, ความเชื่อ
• สทฺทหิตพพํ, สทฺธาตพฺพํ กค. พึงเชื่อ, ควรเชื่อ.
• สทฺธายิโก ค. ผู้เชื่อถือ. ผู้มีศรัทธา.
• สทฺเธยฺโย ค. ควรเชื่อถือ. อา. สทฺเธยฺยวจสา อุปาสิกา อุบาสิกามีวาจาควรเชื่อถือ - ส.
• สทฺทหิตุํ เพื่อจะเชื่อถือ, ความเชื่อถือ.
• โสตาวธานํ กน. ความเงี่ยโสต, 'ตั้งโสตลง' [โสต+อว+ธา].
• โอทหติ ก. ตั้งลง; เงี่ย. คอยสดับ, คอยฟัง. กค. โอหิโต. [อว หรือ โอ+ธา]. โสตํ โอทหิตฺวา เงี่ยโสต - ส.
• มจฺจุเธยฺยํ ค. เป็นที่ตั้ง-ที่อยู่ แห่งมัจจุ [มจฺจุ+ธา].
• นามเธยฺยํ นป. 'นามตั้ง, ชื่อตั้ง,' นาม, ชื่อ [อภิ+ธา]
• อภิเธยฺยํ นป. อภิไธย, 'ตั้งเฉพาะ,' นาม, ชื่อ [อภิ+ธา],
• อภิธานํ นป. อภิธาน' 'ตั้งเฉพาะ,' นาม, ชื่อ [อภิ+ธา].
• ธาตา ค. ผู้ทรงไว้, ผู้ตั้งไว้.
• วิธาตา ค. ผู้กระทำ, ผู้จัด, ผู้จัดแจง [วิ+ธา].

* สํ. เป็น ศฺรทฺธา ศฺรทฺ เป็นนิบาต หมายความว่า อย่างจริงใจ +ธา ทรงไว้ ตามพยัญชนะว่า ตรงไว้อย่างจริงใจ แม้รูปกิริยาก็นัยนี้.