รุป

อรรถของธาตุ
โรปนาทีสุ

เพาะ, ปลูก; หว่าน; ปักไว้, ตั้งไว้ (เป็นอาทิ)

ตัวอย่าง
  • โรเปติ การิต-โรปาเปติ
    อุยฺยาเน มิคานํ นิวาปติณํ โรเปตฺวา ปลูกผักหญ้าเพื่อฝูงมฤค ในพระอุทยาน ชาอ. 1/228. 
    มาลาวจฺฉํ โรเปนฺติปิ โรปาเปนฺติปิ ปลูกเองบ้าง ให้ผู้อื่นปลูกบ้าง ซึ่งต้นไม้เพื่อมาลัย หรือ ต้นไม้เพื่อเป็นเครื่องประดับ ธมฺอ. 4/479. (วจฺฉ=รุกฺข). 
    สูลานิ โรเปนฺติ (มนุษย์ ท.) ปักหลาวไว้ (เพื่อฆ่าเนื้อ) ชาอ. 1/218.
  • โรปน นป. โรปนา อิ. [จาก โรเปติ] ความเพาะ-ปลูก-หว่าน.
    วณํ อาลิมเปยฺย ยาวเทว โรปนตฺถาย พึงทาแผล เพียงเพื่อประโยชน์แก่อันปลูกเนื้อ คือ เพื่อให้เนื้องอก-เพื่อให้แผลหาย สํ. 4/177=4/219 แต่ไทยเป็น เสวนตฺถาย เห็นจะผิด เพราะไม่ได้ความ.
  • โรปิม นป. (รุกฺขชาต) ที่ปลูก. มนุสฺสานํ อุปโภคปริโภคํ โรปิมํ โรปิมะ ที่เป็นเครื่องใช้สอยแลเครื่องบริโภค ของเหล่ามนุษย์ วิน. 3/108.
  • โรปิต [จาก โรเปติ] กค. เพาะ-ปลูก-หว่านแล้ว. โรปิตหริตฏฺฐาน, อสญฺชาตโรปิต วินอ. 2/538.
  • อาโรเปติ [อา+รุป] ก. 'ปลูกขึ้น,' ยกขึ้น, พยุงขึ้น. 
    โทสํ อาโรเปตวา ทรงยกโทษขึ้นแล้ว ธมฺอ. 3/451. 
    เต ยานกํ อาโรเปตฺวา พยุงท่าน (บิดามารดา) ขึ้นยานน้อยแล้ว ธมฺอ. 5/61.
  • อาโรปิต [จาก อาโรเปติ] กค. ยกขึ้นแล้ว. 
    อาโรปิโต เต วาโท ความว่า-ติ-ตำหนิท่าน อันเรายกขึ้นแล้ว คือเราตำหนิท่าน ที. 1/10-11, อ. แก้ฟุ่มเฟือยว่า =มยา ตว วาเท โทโส อาโรปิโต โทษในวาทะของท่าน อันเรายกขึ้นแล้ว 1/120.
  • อภินิโรปน นป. อภินิโรปนา อิ. [อภิ+นิ+รุป] ความยกขึ้นเฉพาะ, ความยกขึ้น … เจตโส อภินิโรปนา ความยกจิตขึ้น ได้แก่ความดำริ (=วิตกฺโก) ธมฺมสงฺคณิ 11.
  • โอโรเปติ [โอ+รุป] ก. 'ปลูกลง,' นำลง, โกน, ตัด. 
    โอโรปยิตฺวา เกสมสฺสุํ นขญฺจ โกนผมแลหนวดแลตัดเล็บแล้ว ชาอ. 10/80.
  • โอโรปน [จาก โอโรเปติ] นป. ความปลงลง-นำลง-โกน-ตัด
    ตุมฺหากํ เกโสโรปนตฺถาย นหาปิตํ อาเนสฺสามิ ข้าพเจ้าจักนำช่างตัดผมมา เพื่อประโยชน์จะปลง-โกนผมของท่าน ท. (เกส+โอโรปน) ธมฺอ. 3/431.
  • โวโรเปติ [วิ ลบ อิ เหลือ ว+อว หรือ โอ เป็น โว+รุป. เทียบ โว ในคำ โวฏฺฐพฺพน ดู ธาตุปฺ. เล่มก่อน] 
    ก. ปลง คือ ฆ่า, ตัดชีวิต. (ที่มี วิ นำนี้ ใช้ในอรรถว่า ฆ่า อย่างเดียว แลมี ชีวิตา ประกอบ ยังไม่พบอรรถอื่น) 
    สญฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปยฺย (ภิกษุ) พึงจงใจ ปลงสัตว์จากชีวิต วิน. 2/352. หรือ ชีวิตา โวโรเปยฺย แปลว่า ฆ่า ทีเดียว.
  • โวโรปิต [จาก โวโรเปติ] กค. ปลงแล้ว (หมาย ฆ่า เช่นเดียวกับข้างบน) 
    เกนิเม อาวุโส กากา ชีวิตา โวโรปิตา อาวุโส กาก์เหล่านี้ ใครปลงจากชีวิต หรือฆ่าแล้ว วิน. 2/352.

(ธาตุนี้มีที่ใช้มากนัก ชักมาพอสมควร).

หมวดธาตุ
จุร (เณ ณย)
ที่มา
ธป

Comments

  • Allowed HTML tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Lines and paragraphs break automatically.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.