1. ต + วัตตมานา (ปูชิโต โหติ)
แสดงเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นแล้ว (ต ปัจจัย) และยังดำเนินมาถึงปัจจุบัน (วัตตมานา). แปลว่า ...แล้วอยู่ (สำนวนไทยนิยมว่า แล้ว หรือ อยู่. อย่างใดอย่างหนึ่ง)
ผลของการกระทำ(จากอดีต)นั้นยังดำรงอยู่. และมุ่งหมายถึงผลในปัจจุบัน ไม่ใช่อดีต (= Present perfect tense)
เปรียบเทียบ: ปูชิโต. พูดถึงอดีต ปูชิโต โหติ. พูดถึงปัจจุบันที่เป็นผลต่อเนื่องมาจากอดีต
- โส นิสินฺโน โหติ. เขานั่งแล้ว. (เขามานั่งเมื่อสักครู่ ขณะที่กล่าวถึง ก็ยังนั่งอยู่)
- อญฺญญตโร ภิกฺขุ อมนุสฺเสน คหิโต โหติ. ภิกษุรูปหนึ่งถูกอมนุษย์เข้าสิงแล้ว. (ขณะที่กล่าวถึง ก็ยังถูกสิงอยู่)
- ตถาคโต สกฺกโต โหติ. ประชาชนสักการะพระตถาคตอยู่. (สักการะมานานแล้ว ตั้งแต่อดีต จนถึงปัจจุบัน)
2. ต + สัตตมี (มโต ภเวยฺย)
แสดงเหตุการณ์ที่ผู้พูดคาดคะเนว่าน่าจะเกิดขึ้นแล้ว. สำนวนไทยว่า คงจะ/น่าจะ...แล้ว
เปรียบเทียบ: มโต ตายแล้ว (ตายจริงๆ). มโต ภเวยฺย (คาดว่า) น่าจะตายแล้ว (ความจริง อาจจะตายแล้ว หรือยังไม่ตายก็ได้)
- เอวมหมฺปิ สนฺตปฺปิโต ภเวยฺยํ อนฺตรวาสเกน. (ถ้าเธอให้) แม้อาตมาก็น่าจะอิ่มเอิบด้วยผ้าอันตรวาสก เหมือนเช่นนั้น.
(ต ปัจ. ในประโยคนี้ เป็นเหมือนคุณนาม จะไม่แปลว่าแล้วก็ได้) - สา อิตฺถี อาคตา ภเวยฺย. ผู้พูดคาดว่า หญิงนั้นน่าจะมาแล้ว
- ตํ กมฺมํ กตํ ภเวยฺย. คาดว่า ผู้นั้นคงจะทำกรรมนั้นแล้ว
3. ต + ภวิสสันติ (มโต ภวิสฺสติ)
แสดงเหตุการณ์ที่ผู้พูดแน่ใจต้องเกิดขึ้นแล้วแน่ๆ สำนวนไทยว่า ต้อง...แล้ว (แน่)
เปรียบเทียบ: มโต ตายแล้ว (ตายจริงๆ). มโต ภวิสฺสติ (แน่ใจว่า) ตายไปแล้ว (ความจริง อาจจะตายแล้ว หรือยังไม่ตายก็ได้)
- อุโปสถทิวเส ปน อคฺคึ น ชาเลสิ. นูน มโต ภวิสฺสติ. แน่ใจว่า ดาบสนั้นต้องตายแล้ว
- อยํ (รุกฺโข) มเหสกฺขาย เทวตาย ปริคฺคหิโต ภวิสฺสติ. แน่ใจว่า ต้นไม้นี้ต้องมีเทวดาสิงอยู่แล้วแน่
- ทีฆทสฺสินา พุทฺเธน การณํ ทิฏฺฐํ ภวิสฺสติ. แน่ใจว่า พระพุทธเจ้า ทรงเห็นกาลไกล จักทรงเห็นการณ์
4. ตพฺพ + โหติ (กาตพฺพํ โหติ)
แสดงเหตุการณ์ที่เป็นสิ่งที่ต้องทำ (must) เน้นเวลาปัจจุบัน (วัตตมานา) สำนวนไทยว่า ต้อง...
เปรียบเทียบ: กาตพฺโพ ต้องทำ. กาตพฺโพ โหติ ต้องทำ (เดี๋ยวนี้ ช่วงนี้)
วิภัตติกิริยาอาขยาตไม่มีหมวดใดที่แปลว่า "ต้อง" (มีเพียงวิภัตติหมวดสัตตมี ที่แปลว่า "ควร, พึง")
จึงต้องไปใช้กิริยากิตก์ ตพฺพ ปัจจัย แทน)
- ชิณฺณวิหาเร ปน พหุ ปฏิชคฺคิตพฺพํ โหติ. (วิสุทฺธิ.1/151)
ก็ในวิหารเก่า สิ่งที่จะต้องดูแลมีมาก. - สเจ ปสฺสติ ปานียฆฏํ ริตฺตํ. อถาเนน วตฺตํ กาตพฺพํ โหติ.
ถ้าเธอ เห็นหม้อน้ำดื่มที่ว่างเปล่า ทีนั้น เธอจะต้องกระทำวัตร.
5. ตพฺพ +ภวิสฺสติ (ทาตพฺพํ ภวิสฺสติ)
แสดงเหตุการณ์ที่เป็นสิ่งที่ต้องทำ (will have to)* เน้นเวลาอนาคต (ภวิสสติ) สำนวนไทยว่า จะ/จักต้อง...
เปรียบเทียบ: กาตพฺโพ ต้องทำ. กาตพฺโพ ภวิสฺสติ จะ/จักต้องทำ.
(* will have to เป็นรูปอนาคตของ must)
- สเจ สุวณฺณการสฺส อาจิกฺขิสฺสามิ. เวตนํ ทาตพฺพํ ภวิสฺสติ.
ถ้าจะบอกแก่นายช่างทอง ก็ต้องให้ค่าจ้าง.
อนฺต มาน + ตฺวา ฯลฯ (นิปฺปชฺชนฺโต สทฺทํ สุตฺวา)
เมื่อเหตุการณ์หนึ่งกำลังดำเนินไปอยู่ (อนฺต มาน ปัจจัย) ก็มีเหตุการณ์อีกอย่างหนึ่งเกิด(แทรก)ขึ้นมา (ตฺวา ปัจจัย หรือกิริยาอื่นๆ) สำนวนไทยว่า เมื่อ, กำลัง.., เมื่อ....อยู่.
- โส อรญฺญํ คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค โจเร ทิสฺวา ปกฺกามิ.
- เขา เมื่อเดินไป ก็เห็นพวกโจร ในระหว่างทาง จึงหลีกไปแล้ว.
- สามเณโร นิปฺปชฺชนฺโต ตํ สทฺทํ สุตฺวา อุฏฺฐหิ.
- สามเณร เมื่อนอนอยู่ ได้ยินเสียงนั้นแล้ว จึงลุกขึ้นแล้ว.
ตฺวา +อนฺต มาน ฯลฯ (ฐตฺวา วีชยมาโน)
แสดงเหตุการณ์ที่ทำกิริยาสองอย่างพร้อมกัน (กิริยาตัวแรก ลง ตฺวา ปัจจัย สมานกาลกิริยา)
- โส เอวํ จินฺเตนฺโต ฐตฺวา วีชยมาโน ว เถรสฺส สีสํ ตาลวณฺเฏน ปหริ. (ธ.อ.2/131)
- พระสังฆรักขิตนั้น คิดอยู่อย่างนี้ เมื่อยืนพัดอยู่นั่นเอง ถือเอาพัดก้านตาลตีศีรษะของพระเถระเจ้า. (กิริยายืน ทำพร้อมกับกิริยาพัด)
- โลฬุทายิตฺเถโร อาสเน นิสีทิตฺวา จิตฺตวีชนึ คเหตฺวา จาเลนฺโต โอตริ. (ธ.อ.7/12)
- พระโลฬุทายี นั่งบนอาสนะแล้ว จึงจับพัดอันวิจิตรสั่นอยู่ ... (กิริยาจับพัด ทำพร้อมกับกิริยาสั่น)
ความคิดเห็น