รู้, รู้จริง, รู้แจ้ง
อรรถของธาตุ
ญาเณ
ตัวอย่าง
วิทติ เวโท วิทู เวที วิชฺชา การิต-เวเทติ
- เวโท ป. เวท แปลได้ 4 อย่าง:-
- เวท เป็นชื่อคัมภีร์ข้างศาสนาพราหมณ์ หรือที่เรียกว่าพระเวท
ดังบาลีว่า ติณฺณํ เวทานํ ปารคู ผู้เรียนจบเวท 3 หรือไตรเพท.
เวท 3 คือ อิรุพฺเพท ยชุพฺเพท สามเวท เติม อถพฺพนเวท เข้าด้วยเป็น 4
แต่ อถพฺพนเวท นี้ ผู้มีอัธยาศัยประณีตไม่ศึกษา เพราะประกอบด้วยการเบียดเบียนผู้อื่น
ไตรเพทนั้น มีชื่ออีกอย่างหนึ่งว่า ฉนฺโท มนฺโต สุติ ตามลำดับกัน. - รู้แจ้ง
ดังบาลีว่า ยํ พฺราหฺมณํ เวทคุํ อาภิชญฺญํ อกิญฺจนํ กามภเว อสตฺตํ พึงรู้ว่าผู้ใดเป็นพราหมณ์รู้แจ้ง ไม่มีกังวล ไม่ติดในกามและภพ. - ปลื้มใจ, เบิกบานใจ*
ดังบาลีว่า เย เวทชาตา วิจรนฺติ โลเก พวกใดปลื้มใจเที่ยวอยู่ในโลก [วิท=ตุฏฺฐิยํ]. - ไฟ ดังบาลีว่า ชาตเวโท ไฟ* - ส.
- เวท เป็นชื่อคัมภีร์ข้างศาสนาพราหมณ์ หรือที่เรียกว่าพระเวท
- วิทู วิทู. เวที นักปราชญ์ 'ผู้รู้'.
* ส. ว่า ปจฺฉานุเค ชาตสทฺเท สติ ตุฏฺฐชเนปิจ (เวท ศัพท์ เมื่อมี ชาต ศัพท์อยู่หลัง แปลว่า ผู้ยินดี).
ปาวเกปิจ โส ทิฏฺโฐ ชาตสทฺทปุเรจโร (ถ้ามี ชาต ศัพท์อยู่หน้า ก็หมายเอา ไฟ).
หมวดธาตุ
ภู (อ)
คาถา/หน้า
352-428
ที่มา
ธป
Comments