วิท

อรรถของธาตุ
ญาเณ

รู้, รู้จริง, รู้แจ้ง

ตัวอย่าง

วิทติ เวโท วิทู เวที วิชฺชา การิต-เวเทติ

  • เวโท  ป. เวท แปลได้ 4 อย่าง:-
    1. เวท เป็นชื่อคัมภีร์ข้างศาสนาพราหมณ์ หรือที่เรียกว่าพระเวท  
      ดังบาลีว่า ติณฺณํ เวทานํ ปารคู ผู้เรียนจบเวท 3 หรือไตรเพท. 
      เวท 3 คือ อิรุพฺเพท ยชุพฺเพท สามเวท เติม อถพฺพนเวท เข้าด้วยเป็น 4  
      แต่ อถพฺพนเวท นี้ ผู้มีอัธยาศัยประณีตไม่ศึกษา เพราะประกอบด้วยการเบียดเบียนผู้อื่น 
      ไตรเพทนั้น มีชื่ออีกอย่างหนึ่งว่า ฉนฺโท มนฺโต สุติ ตามลำดับกัน.
    2. รู้แจ้ง  
      ดังบาลีว่า ยํ พฺราหฺมณํ เวทคุํ อาภิชญฺญํ อกิญฺจนํ กามภเว อสตฺตํ พึงรู้ว่าผู้ใดเป็นพราหมณ์รู้แจ้ง ไม่มีกังวล ไม่ติดในกามและภพ.
    3. ปลื้มใจ, เบิกบานใจ*  
      ดังบาลีว่า เย เวทชาตา วิจรนฺติ โลเก พวกใดปลื้มใจเที่ยวอยู่ในโลก [วิท=ตุฏฺฐิยํ].
    4. ไฟ  ดังบาลีว่า ชาตเวโท ไฟ* - ส.
  • วิทู  วิทู. เวที นักปราชญ์ 'ผู้รู้'.

* ส. ว่า ปจฺฉานุเค ชาตสทฺเท สติ ตุฏฺฐชเนปิจ (เวท ศัพท์ เมื่อมี ชาต ศัพท์อยู่หลัง แปลว่า ผู้ยินดี).  
ปาวเกปิจ โส ทิฏฺโฐ ชาตสทฺทปุเรจโร (ถ้ามี ชาต ศัพท์อยู่หน้า ก็หมายเอา ไฟ).

หมวดธาตุ
ภู (อ)
คาถา/หน้า
352-428
ที่มา
ธป

Comments

Restricted HTML

  • Allowed HTML tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Lines and paragraphs break automatically.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.