รญฺช

อรรถของธาตุ
ราเค

ย้อม; กำหนัด, ยินดี

ตัวอย่าง

รชติ-รญฺชติ รชโก ราโค วิราโค ราชา ราชินี รชนํ รงฺโค

อา. 
ภิกฺขุ จีวรํ รชติ ภิกษุย้อมจีวร. 
สตฺโต รูปาทีสุ รญฺชติ สัตว์ยินดีในรูปเป็นต้น. หลิทฺทราโค ย้อมด้วยขมิ้น - ส.

  • รชโก  ช่างย้อม, คนย้อม.
  • ราโค  ราคะ, ความกำหนัด, ได้แก่ ตัณหา. 
    ศัพท์เป็นชื่อของความกำหนัด, ยินดี, ปรารถนา, รัก, ใคร่ เหล่านี้คือ ราโค โลโภ ตสิณา ตณฺหา เอชา วิสตฺติกา สตฺติ อาสตฺติ มุจฺฉา ลุพฺภิตตฺตํ กาโม นิกาโม อิจฺฉา นิกนฺติ นิยนฺติ วนํ วนโถ อเปกฺขา ภวเนตฺติ อนุโรโธ สาราโค สงฺโค ปงฺโก สิพฺพนี นนฺทิราโค อนุนโย เคโธ สญฺชนนี ชนิกา ปณิธิ อชฺเฌสนา - ส.
  • วิราโค  วิราค, 'ฟอก, หมดกำหนัด' ได้แก่ มรรค ผล นิพพาน - ส.
  • ราชา  พระราชา. ราชา นี้ เป็นได้ 2 ธาตุ ราช ธาตุ อย่าง 1 (ดู ราช) 'ผู้รุ่งเรืองด้วยสมบัติ' 
    วิ. นานาสมฺปตฺตีหิ ราชติ ทิพฺพติ วิโรจตีติ ราชา. 
    อีกอย่าง 1 รญฺช ธาตุ 'ผู้ให้มหาชนยินดีด้วยธรรมเป็นที่ตั้งแห่งการสงเคราะห์' 
    วิ. … สงฺคหวตฺถูหิ อตฺตนิ มหาชนํ รญฺเชตีติ ราชา. 
    ศัพท์เป็นชื่อของพระราชา กษัตริย์ คือ ราชา ภูปติ เทโว มนุชินฺโท ทิสมฺปติ ปตฺถิโว ชคตีปาโล ภูภุโซ ปฐวิสฺสโร. รฏฺฐาธิโป ภูปาโล มนุสฺสินฺโท ชนาธิโป นรินฺโท ขตฺติโย เขตฺตสามี ปภาวโก มุทฺธาภิสิตฺโต ราชญฺโญ - ส.
  • ราชินี  พระราชินี. 
    ศัพท์เป็นชื่อของพระราชินี คือ ราชินี อุปริเทวี มเหสี ภูภฺชงฺคนา ขตฺติยา ขตฺติยานี ราชปทุมี ขตฺติยี. 
    และศัพท์ที่เป็นชื่อของนางนักสนมทั่วไป คือ อิตฺถาคารํ โอโรโธ อุปฺปริ (หรือ ราชุปฺปริ) - ส.
  • รชนํ  น้ำย้อม (ภู). รชฺชนํ ความกำหนัด (ทิ.).
  • รงฺโค  รงค์, สี; นัจจสถาน, ที่เต้นรำ, โรงละคร [จาก รญฺช นี้ - สูจิ] รงฺคชีโว 'ผู้เลี้ยงชีพด้วยสี,' ช่างเขียน (อ. 508).
หมวดธาตุ
ภู (อ)
คาถา/หน้า
315
ที่มา
ธป

Comments

Restricted HTML

  • Allowed HTML tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Lines and paragraphs break automatically.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.