ให้, ยกให้, ถวาย
ทายติ กมฺม-ทียติ
อา. ปุริโส ทานํ ทายติ บุรุษให้ทาน. ปุริเสน ทานํ ทียติ ทานอันบุรุษให้ - ส.
ยังมีคำ ทตฺโต อยู่คำหนึ่ง ซึ่งมาในคำว่า เทวทตฺโต พฺรหฺมทตฺโต พุทฺธทตฺโต เป็นอาทิ อันเป็นคำชื่อทั้งนั้น
เทวทตฺโต พระเทวทัตต์ 'อันเทพให้' นี้คืออาเทส ทินฺน เป็น ทตฺต เท่ากับ 'เทวทินฺโน.' แต่ที่ใช้เป็นกิริยาลอยตัว เช่น ทตฺโต-ตา-ต ไม่มีที่ใช้ในบาลีเลย ใช้ ทินโน-นา-นํ ทั้งนั้น เพราะฉะนั้น พึงทราบว่า ทตฺโต นี้ มาจากสักกตภาษา ในสักกตภาษานั้น มีคำ ทตฺโต ใช้ แต่ไม่มี ทินฺโน.
ส่วนบาลีมี ทินฺโน แต่ไม่มี ทตฺโต แม้ที่เป็นชื่อก็มี เช่น ธมฺมทินฺนา (นามพระเถรีรูปหนึ่ง). ทตฺต นั้น ถ้าจะให้คงเป็นรูปนั้น ในบาลีต้องเป็น ทตฺติย ดัง อา. เทวทตฺติยปตฺโต จ อสฺสโม สกฺกทตฺติโย บาตรอันเทพเจ้าให้ และอาศรมอันท้าวสักกะให้ - ส.
- ทินํ นป. ทิน, วัน, กลางวัน [จาก ทา 'ให้' - โยชนาอภิธมฺมตฺถวิภาวินี ฏีกาสังคห*].
- ทินกโร ป. ทินกร, อาทิตย์ 'ทำวัน' [ทิน+กร].
* นัย วิ. ในฏีกาสังคหะนั้นว่า เทนฺติ เอเตนาติ ทินํ สตฺตา ปรสฺส วตฺถุํ เทนฺตีติ อตฺโถ.
Comments