พจนานุกรมธาตุ

ธาตุ
ธาตุ อรรถ ตัวอย่าง หมวดธาตุ

ขทฺท

ทํสเน
กัด

ขทฺทติ.

ภู (อ)

ขนุ

วิทารเณ
ผ่า, ขุด, เจาะ, เซาะลง, ทำลาย

ขนติ, ขณติ
ขนนํ, ขณนํ การขุด, การทำลาย. 
กินฺนุ สนฺตรมาโนว กาสุํ ขนสิ สารถิ. 
สุขํ, ทุกขํ
ขโต อาวาโฏ. 
ขนโก ผู้ขุด. 
ปริโต นครสฺส ขญฺญเตติ ปริขา คู. 
ขญฺญเตติ ขนฺโธ.

ภู (อ)

ขนฺท

คติยํ โสสเนปิ
ไป, ถึง, บรรลุ; เหือดแห้ง

ขนฺทติ
ขนฺโท พระวิษณุเทพ.

ภู (อ)

ขนฺธ

ราสิกรเณ
ทำให้เป็นกอง

ขนฺเธติ
ขนฺโธ ลำต้น, กอง, ขันธ์ 5 เป็นต้น

จุร (เณ ณย)

ขป

เขเป

ซัดไป, ทิ้งขว้าง

จุร (เณ ณย)

ขปิ

สหเน
อดทน

ขมฺเปติ, ขมฺปยติ

จุร (เณ ณย)

ขพฺพ

ทพฺเพ คเตปิ
โอ้อวด, หยิ่ง; ไป

ขพฺพติ.

ภู (อ)

ขภิ
[ขภิ, ขมฺภ]

ปติพนฺธูปถมฺภเน
ข่มไว้, ปิดกั้น, ขัดขวาง; ค้ำจุน

ขมฺภติ, วิกฺขมฺภติ
วิกฺขมฺโภ, วิกฺขมภนํ การข่มไว้. 
วิกฺขมฺภิตกิเลโส
ขมฺโภ ไม้ค้ำ, ผู้ค้ำจุน.

ภู (อ)

ขมาย

ธุเต
สลัด, สั่น

ขมายติ. ขมาโต. ขมาตฺวา.

ภู (อ)

ขมีล

นิเสเธ

ห้าม

ภู (อ)

ขมุ

ขนฺติยํ
อดทน, อดกลั้น

ขมติ
ขโม, ขมนํ, ขนฺติ ความอดทน.

ภู (อ)

ขมฺพ

คตฺยํ

ไป, ถึง, บรรลุ

ภู (อ)

ขมฺภ
[ขภิ, ขมฺภ]

ปติพนฺธูปถมฺภเน
ข่มไว้, ปิดกั้น, ขัดขวาง; ค้ำจุน

ขมฺภติ, วิกฺขมฺภติ
วิกฺขมฺโภ, วิกฺขมภนํ การข่มไว้. 
วิกฺขมฺภิตกิเลโส
ขมฺโภ ไม้ค้ำ, ผู้ค้ำจุน.

ภู (อ)

ขร

ขยเสกนาสผารุสกมฺปเน
สิ้นไป; รด; พินาศ; หยาบ; หวั่นไหว

ขรติ
นกฺขรนฺติ น ขิยฺยนฺตีติ อกฺขรานิ อักขระ. 
นกฺขตฺตํ นักษัตร. 
ขรตา, ขรตฺตํ ความขรุขระ.

ภู (อ)

ขล

สญฺจยจลเน
สั่งสม; หวั่นไหว, พลาด, ผิด

ขลนฺติ สญฺจินนฺติ เอตฺถาติ ขลํ ลานนวดข้าว. 
ขลตีติ ขโล คนชั่ว, ทรชน. 
ขลนํ
ขลิตฺวา.

ภู (อ)

ขล

โสธนมฺหิ
ชำระ

ขาเลติ, ขาลยติ, ปกฺขาลยติ. 
ปาเท ปกฺขาเลตฺวา.

จุร (เณ ณย)

ขส

วเธ

ฆ่า, เบียดเบียน

ภู (อ)

ขฬ

เภเท

ผ่า, ทำลาย

จุร (เณ ณย)

ขา
[ขา, ขฺยา]

กถนปากเฏสุ
กล่าว; ปรากฏ, ประจักษ์แจ้ง

ขาติ, สงฺขาติ, ปจฺจกฺขาติ. ขายติ, ขฺยายติ. สงฺขายติ
อาขฺยาตํ, สงฺขาโต, สฺวากฺขาโต
สงฺเขยฺโย, สงฺขฺยาโต, วิกฺขฺยาโต
อกฺขาตาโร ตถาคตา. 
สิกฺขาปจฺจกฺขานํ การบอกคืนสิกขา, การกล่าวลาสิกขา. 
นิสฺสิริกํ วิย ขายติ.

ภู (อ)

ขาท

ภกฺขเณ
กิน

ขาทติ
ขชฺชํ, ขาทนียํ ของเคี้ยว. 
ขาทนํ การกิน.

ภู (อ)