พจนานุกรมธาตุ

จมติ ภกฺขติ นิวาปนฺติ จมู, เสนา. 
จมุโณติ, จมฺโณติ.

อาจเมติ. 
อาจมนํ การชำระล้าง. 
หตฺถํ อาจมยิตฺวา. 
อาจมนกุมฺภิยา อุทกํ น โหติ.

จมฺพติ

จมฺพติ. 
จลกฏฺฐีนิ จมฺพิตฺวา.

จยติ

จยติ. 
จโย, อาจโย, อุปจโย การสั่งสม, การรวม

จรติ จริยา จริตา จาโร จโร พฺรหฺมจริยํ จรณํ

• พฺรหฺมจริยํ  นป. พรหมจรรย์, 'ประพฤติประเสริฐ' ตามที่ใช้มีความหมายเป็นหลายอย่าง คือ
  1. ทาน, การให้
  2. เวยฺยาวจฺจ การขวนขวาย
  3. สิกขาบท
  4. พรหมวิหาร (เมตฺตา กรุณา มุทิตา อุเปกฺขา)
  5. การแสดงธรรม, เทศนา
  6. เมถุนวิรติ, เว้นเมถุน
  7. สทารสนฺโตส ยินดีเฉพาะคู่ผัวตัวเมีย
  8. อุโบสถ
  9. อริยมรรค
  10. คำสั่งสอนทั้งสิ้น
  11. อัธยาศัย - ส.

จร ธาตุ ประกอบด้วยอุปสัค มีความเป็นต่างๆ ดังนี้:-

• วิจรติ, สญฺจรติ ก. เที่ยวไป, สัญจรไป [วิ+สํ+จร].
• อนุจรติ ก. ประพฤติตาม, เดินตาม [อนุ+จร].
• ปฏิจรติ ก. ปกปิด '=ปฏิจฺฉาเทติ' [ปฏิ+จร].
• วิจาโร น. วิจาร, พิจารณา, ใคร่ครวญ, 'ใจเที่ยว' [วิ+จร].
• โอจรโก ค. ผู้ประพฤติต่ำ, ประพฤติเลวทราม [โอ+จร].
• อติจรติ ก. ล่วง, ละเมิด [อติ+จร]. อติจารี, ธมฺมาติจารี ค. คนล่วงธรรม, คนผิด. 
  อา. นรา ธมฺมาติจาริโน (สํกิจฺจชาตก).

จเรติ จรยติ

จรติ ตํ ตํ ฐานํ คจฺฉตีติ จโร จารชน, สายลับ. 
จรตีติ วิจาโร. 
ธมฺมํ จรตีติ ธมฺมจารี. 
อตฺตนิ ปเวสิตานํ สุขํ จรติ ภกฺขตีติ จารโก, โรโธ คุก.

จาเรติ, วิจาเรติ. วิจาเรตฺวา คเหตพฺพํ วิจารณา การพิจารณา. 

นอกจากนี้มีอรรถอื่นๆ เช่น ปุจฺฉีสุ ปูเว จาเรสุํ ใส่ขนม. สลากาโย วิจาเรติ จัดอยู่, ทำอยู่.

จลติ จลิโต อจโล จลนํ จาโล

• อจโล  ค. อจล, ไม่ไหว, ไม่หวั่นไหว, มั่นคง, แข็งแรง [อ+จล].
  อา. มหนฺโต ภูมิจาโล แผ่นดินไหวใหญ่ - ส.

จลติ. 
จลํ, จลนํ ความหวั่นไหว. 
มหาภูมิจาโล. 
อุฏฺฐาย ปจลิโต.

จาลยติ.

จสติ

จสติ. 
จสโก ขันน้ำ, กระบวย, แก้วน้ำ.

จหติ

จเหติ จหยติ

จายติ, 
อปจายติ. 
อปจายี ผู้มีความเคารพ. 
อปจายนํ, อปจายนา, อปจิติ ความเคารพ.

จายติ อปจายติ อปจิติ อปจายี

• อปจิติ  อิ. ความเคารพ; ความยำเกรง [อป+จายุ].
• อปจายี  ค. ผู้เคารพ, ผู้ยำเกรง, ผู้นับถือ
   

จิโนติ จิตํ

• จิโนติ  อาเทศ ณ เป็น น  
  อา. ปาการํ จิโนติ ก่อกำแพง - ส.
• จิตํ  อา. จิตํ กุสลํ  กุศล ที่สร้างสม หรือก่อสร้างไว้ - ส.
   

จินาติ-วิจินาติ-วิจินติ

อา. ปารมีโย วิจินาติ ก่อสร้างบารมี ท. - ส.

• โอจินาติ, โอจินติ  ก. รวบรวม, เก็บ [โอ+จิ]  อา. ปุปผํ โอจินาติ เก็บดอกไม้ - ส.
• จโย, สญฺจโย  น. ความสะสม, ความรวบรวม;  หมู่, คณะ, หมวด, กอง. 
  ศัพท์เป็นปริยายของคำนี้ คือ จโย สญฺจโย ราสิ สมูโห ปิณฺโฑ คโณ สงฺโฆ กทมฺโพ วคฺโค ตโร ฆฏา เป็นอาทิ - ส.
• เจตา  น. ช่างก่อสร้าง, '=อิฏฺฐกวฑฺฒกี - ส.
• ปุญฺญสญฺจโย  น. ความสร้างสมบุญ [ปุญฺญ+สํ+จิ].

จิโนติ, จินุเต. แปลง ณ เป็น น. 
จิตํ กุสลํ. กุศลที่สร้างสมไว้. 
ปาการํ จิโนติ ก่อกำแพง. 
ปุญฺญํ จินาติ. 
ปารมิโย วิจินาติ, วิจินติ วา. 
โอจินาติ, โอจินติ. นิจฺฉยติ, วินิจฺฉยติ, วินิจฺฉนติ วินิจฺฉินาติ ย่อมตัดสิน. 
จยติ ย่อมสั่งสม. 
สมุจฺจิโนติ, จโย, สญฺจโย, สมุจฺจโย ความสั่งสม. 
จายยติ.

จิเกติ จิกยติ

จิกฺขติ อาจิกฺขติ อาจิกฺขโก อพฺภาจิกฺขติ

• อพฺภาจิกฺขติ  ก. กล่าวโทษ, กล่าวตู่, กล่าวหมิ่น [อภิ+อา+จิกฺข].
   

จิกฺขติ, อาจิกฺขติ, อพฺภาจิกฺขติ.