พจนานุกรมธาตุ
ธาตุ Sort descending | อรรถ | ตัวอย่าง | หมวดธาตุ | |
---|---|---|---|---|
ลงฺฆ |
ลงฺฆเน กระโดด, ไป; กล่าว |
ลงฺเฆติ ลงฺฆยติ |
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
ลฉ |
ลกฺขเณ ทำเครื่องหมาย |
ลฉติ, ลญฺฉติ. |
ภู (อ) | |
ลฉิ |
ลกฺขเณ ทำเครื่องหมาย |
ลฉติ, ลญฺฉติ. |
ภู (อ) | |
ลช |
ภสฺสเน ตก, ล้ม; ส่องสว่าง; กล่าว |
ลชติ * ดูเชิงอรรถหน้า 164 ถ้าถือตาม สํ. ลช ธาตุนี้ก็ลงในอรรถ ภชฺชเน ทอด, คั่ว. |
ภู (อ) [ธป] |
|
ลช |
ประกาศ |
ลเชติ ลชยติ ลาชา
|
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
ลช |
ภสฺสลชฺชเน พูด, ละลาย |
ลชติ. |
ภู (อ) | |
ลช |
อจฺฉาทนทิตฺตีสุ ปกปิด; สว่าง, รุ่งเรือง |
ลชยติ, ลาชยติ. |
จุร (เณ ณย) | |
ลชิ |
ภสฺสเน; ทิตฺติยญฺจ ตก, ล้ม; กล่าว; ส่องสว่าง |
ลชติ |
ภู (อ) [ธป] |
|
ลชิ |
ทิตฺติทานสมตฺถหึสานิเกตเนสุ สว่าง; ให้; สามารถ; เบียดเบียน; อยู่ |
ลญฺชยติ. |
จุร (เณ ณย) | |
ลชิ |
ภสฺสเน จ สว่าง, รุ่งเรือง |
ลญฺชติ, ลญฺเชติ ปกาเสติ สุตฺตตฺถนฺติ ลญฺชโก. |
ภู (อ) | |
ลชฺช |
ลชฺชเน ละอาย |
ลชฺชติ ลชฺชา ศัพท์เป็นชื่อของความละอายมี 3 คือ ลชฺชา หิรี วิริฬานา* - ส. * ฉบับสีหฬก็เป็นอย่างนี้ แต่ควรเป็น วิรีฬนา (วิรีฬธาตุ หน้า 380 สํ. เป็น วฺรีฑฺ เคยเห็นรูปสำเร็จบาลีเป็น วิรีฑา ก็มี) |
ภู (อ) [ธป] |
|
ลชฺชี |
ลชฺชายํ ละอาย |
ลชฺชติ. |
ภู (อ) | |
ลญฺฉ |
ลกฺขเณ 'หมาย', ประทับตรา, พิมพ์ |
* ในปทานุกรมสมาคมบาลีปกรณ์กล่าวว่า นิลฺลจฺเฉติ (นิสฺ+ลจฺเฉติ - ลญฺฉธาตุ), นิลฺลจฺฉิโต หรือ แม้ นิลฺลญฺฉก หมายความว่า ตอน หรือทำลายอวัยวะสืบพันธุ์ อ้างเถรีคาถา แลพรหมนารทชาดก ซึ่งพรรณนาผลวิบากของการกระทำปรทารกรรม. อรรถกถาเถรีคาถาฉบับพม่า หน้า 275 ตอนเรื่องอิสิทาสีเถรีว่า นิลฺลจฺเฉสีติ ปุริสภาวสฺส ลกฺขณภูตานิ พีชกานิ นิลฺลจฺเฉสิ นีหริ. |
ภู (อ) [ธป] |
|
ลฏ |
ปริภาสเน; พาเลฺย จ ด่า; โง่, เขลา |
ลฏติ ลาโฏ |
ภู (อ) [ธป] |
|
ลฏ |
พาลฺยอุตฺตีสุ เป็นพาล; พูด |
ลฏติ. |
ภู (อ) | |
ลฑ |
ปีฬุกฺเขปชิวฺหาจาเล เบียดเบียน; ยกขึ้น; แลบลิ้น |
ลฑติ ลตํ วายุ. |
ภู (อ) | |
ลฑิ |
ชิคุจฺฉเน เกลียด, น่าเกลียด |
ภู (อ) [ธป] |
||
ลฑิ |
อุกฺเขเป ยกขึ้น, โยนขึ้น |
ลณฺฑติ* ลณฺฑยติ * ดูเหมือนจะพิมพ์สลับ กับ ลณฺเฑติ ใน หมวด ภู ธาตุ ? -pd |
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
ลฑิ |
ชิวฺหามถเน บี้หรือบดด้วยลิ้น |
ลณฺเฑติ* ลณฺโฑ
* ดูเหมือนจะพิมพ์สลับ กับ ลณฺฑติ ใน หมวด จุร ธาตุ ? |
ภู (อ) [ธป] |
|
ลฑิ |
กุจฺโฉกฺขิเป รังเกียจ; ยกขึ้น |
ลณฺเฑติ. ลณฺฑยติ. ลณฺฑติ. |
ภู (อ), จุร (เณ ณย) | |
ลต |
ฆาเต ฆ่า, ทำลาย |
ลตติ. |
ภู (อ) | |
ลป |
วิยตฺติยํ วาจายํ กล่าว, พูด, เจรจา |
ลเปติ ลปยติ ลาโป ลปนํ สลฺลาโป ลปิตํ |
จุร (เณ ณย) [ธป] |
|
ลป |
ป บทหน้า อนตฺถเก พูดคำเพ้อเจ้อ |
ปลปติ. |
ภู (อ) | |
ลป |
วิ บทหน้า วิลาเป ร้องคร่ำครวญ |
วิลปติ. |
ภู (อ) | |
ลป |
สํ บทหน้า สลฺลาเป เจรจา, พูดโต้ตอบกัน |
สลฺลปติ. |
ภู (อ) |