พจนานุกรมธาตุ

ทีเปติ อหํ เอตฺถาติ, อตฺตานํ ทีปยตีติ ทีปโก ประทีป. 
ทีปนา, ทีปนํ การแสดง, คำชี้แจง.

ทุยเต ทุกฺเขน คมิยเตติ ทูโร ไกล (ทำเป็นทีฆะ).
ทวติ อุทฺธํ คจฺฉติ วุทฺธึ อาปชฺชตีติ ทุโม ต้นไม้. 
ทุพฺพจตฺถา ทวติ ปริตาเปตีติ ทูโต ทูต.

ทุโณติ กามจณฺฑาโล, 
ทุณาติ. 
มิตฺตํ ทุนาติ หึสตีติ มิตฺตทฺทุ. 
ทุนิยเต ฉินฺทิยเต เคหสมฺภาราทฺยตฺถายาติ ทุโม ต้นไม้.

ทวติ ทุโม ทูโต ทพฺพํ ทพฺพี ทพฺโพ ทพฺพนํ

• ทุโม  ป. ทุม, ต้นไม้, พฤกษ์ 'ขึ้นไป.'
• ทูโต  ป. ทูต, ผู้ที่เขาส่งไป หรือให้ไป' [จาก ทุ นี้ - สูจิ].
• ทพฺพํ  นป. ทัพพะ, สิ่ง, สิ่งของ, พัสดุ; สิ่งที่สมควร, สิ่งควรมีควรเป็น; ทรัพย์, สมบัติ; ปัญญา, ความรู้; ไม้, ตัวไม้ (อ. 913) [จาก ทุ นี้ - สูจิ].
• ทพฺพี  อิ. ทัพพี, ช้อนใหญ่. [จาก ทุ นี้ - สูจิ]. แต่ โมคฺคลฺลายนวุตฺติ ว่า จาก ทร-วิทารเณ 'ทำลาย, แยก, แบ่ง.'
• ทพฺโพ ทพฺพนํ  ป. นป. ความเย่อหยิ่ง, ความจองหอง, อหังการ. ทพฺโพ=อหํกาโร. ทพฺพนํ=คพฺพํ - ส.

ทุยเต ทุโน ทุโต อุปทฺทุโต อุปทฺทโว

• อุปทฺทโว  ป. อุปัทวะ, อุบาทว์, จัญไร, 'ให้เดือดร้อน' [อุป+ทุ - สูจิ].

ทุโณติ ทุณาติ

ทุนาติ มิตฺตทฺทุ ทุโม

• มิตฺตทฺทุ  ป. คนประทุษร้ายมิตร [มิตฺต+ทุ].
• ทุโม  (ดู ข้างต้น).

ทุกฺขติ. 
คตฺตานิ ทุกฺขนฺติ. 
ทุกฺขํ, 
ทุกฺขิโต.

ทุกฺขติ ทุกฺขํ ทุกฺขิโต การิต-ทุกฺเขติ ทุกฺขาเปติ

ทุกฺขิโต  ค. มี วิ. 3 รูป

1. ทุกฺขตีติ ทุกฺขิโต 'ผู้ลำบาก.'
2. ทุกฺขํ สํชาตํ เอตสฺสาติ ทุกฺขิโต 'ผู้มีความลำบากเกิดพร้อมแล้ว.'
3. ทุกฺเขน อิโต ปวตฺโตติ ทุกฺขิโต 'ผู้เป็นไปโดยลำบาก'  - ส.

ทุณติ. 
โทโณ โทณะ, ชื่อเครื่องตวง. 
โทณิ ราง, พิณ.

ทุณติ

โทผติ

ทุมฺเพติ ทุมฺพยติ

ทุพฺพติ ทุพฺพา*

• ทุพฺพา  อิ. หญ้าแพรก.

* สูจิตั้ง วิ. ว่า อวมงฺคลํ ทุพฺพตีติ ทุพฺพา. ทุนฺนิมิตฺตาทโย วาเรนฺติ เอตายาติ วา ทพฺพา.

ทุพฺพติ. 
ปิตฺถทุพฺโพ, 
ทุพฺพา หญ้าแพรก.

โทเลติ, โมลิยตีติ โทลา ชิงช้า

โทเลติ โทลยติ โทลา

• โทลา  อิ. ชิงช้า.

เปกฺขณตฺถ นี้มาเฉพาะในกัจจายนะเท่านั้น.

ทุสฺสติ, ปทุสฺสติ. 
ทุสิโต, 
ทูสโก, ทุฏฺโฐ ผู้ประทุษร้าย. 
โทโส, ปโทโส, ทูสนํ ความไม่ชอบใจ.

ทุสฺสติ ปทุสฺสติ โทโส ปโทโส ทุฏฺโฐ โทสิโต ทูสโก ทูสิโต ทูสนํ โทสนํ

• โทโส  ป. โทษะ, ความฉุนเฉียว, ความโกรธ, ความเคือง; โทษ, ความผิด, ความที่ตรงข้ามจากคุณ
• ปโทโส  กน. ประโทษ, ความประทุษร้าย; ความไม่พอใจ. [ป+ทุส].
• ทุฏฺโฐ โทสิโต ทูสิโต  กค. กมฺม.
• ทูสโก ค.
• ทูสนํ โทสนํ กน.

คาวึ ขีรํ ทุหติ. 
โทหติ, ทุหติ พนฺธเว ปูเรตีติ ทุหิตา, ปุตฺตี ลูกหญิง, ธิดา, บุตรี.

ทุหติ โทหติ ทุยฺหมานา

• ทุยฺหมานา  กค. กมฺม.  
  อา. ทุยฺหมานา คาวี แม่โคที่เขารีคนม - ส.

ทุหติ