พจนานุกรมธาตุ

หิกฺกติ. 
หิกฺกา การสะอึก. 
หิกฺ อิติ กตฺวา กายติ สทฺทายเตติ วา หิกฺกา. 
ในคัมภีร์โลกียะยังกล่าวว่าเป็น หิกฺ บทหน้า เก ธาตุ ก็ได้.

หิกฺกยติ.

หิณฺฑติ อาหิณฺฑติ อาหิณฺฑนฺโต อาหิณฺฑิตฺวา

หิณฺฑติ, อาหิณฺฑติ. 
อาหิณฺฑนํ การเที่ยวไป. 
หิณฺฑิโร หิรฺฑีโร วา. 
สมุทฺทเผโณ คลื่นน้ำทะเล, ฟองน้ำทะเล.

หิรียติ หิรยิตพฺเพนาติ หิรี, หิริ ความละอาย, ชื่อเจตสิกธรรม. 
อหิริกํ จิตฺตํ.

* สํ. ว่า หิลฺ ภาวกรเณ to sport amorously, to indicate amorous desire.
หมายความทาง กามกรีฑา หรือแสดงความต้องการทางกาม ดูคำ เหลา ในอภิธานัปปทีปิกาคาถา 174. เป็น หาวกรเณ ก็มี. พึงถือคำแปลความธาตุอย่างเชิงอรรถนี้.

หิลติ, เหลติ ตรุโณ ตรุณิยา. เหลา การร้องรำทำเพลงอย่างสนุกสนาน.

หิลาทติ หิลาทนํ หิลาโท

หิลาโท  อา. กตสตฺตมหาหิลาโท ทำความสำราญใหญ่ให้แก่สัตว์ - ส.

หิลาทติ, หิลาทเต จนฺทโน คตฺตํ. 
หิลาทนํ ความสบาย. 
หิลนฺโท.

หิลฺโลเลตีติ หิลฺโลโล. 
หิลฺโลลยติ วายุ ลตํ.

หิมฺพติ โลโก ปิตรํ.

หึสติ วิหึสติ หึสโก วิเหสโก หึสนา หึสา วิหึสา วิเหสา วิเหสนํ อหึสโก สีโห

• อหึสโก  ผู้ไม่เบียดเบียน [อ+หึสก].
• สีโห  สีห, ราชสีห์ 'ผู้เบียดเบียน' 
  วิ. หึสตีติ สีโห กลับอักษรหน้าเป็นหลัง - ส.

หึเสติ หึสยติ

หึสตีติ สีโห. (สีห ศัพท์นี้ ส กับ ห ให้อยู่กลับกัน. ลบพินทุ แล้วทำเป็นทีฆะ) 
วิหึสา, วิเหสา เหสา ปพฺพชิตานํ. 
หึเสติ, หึสยติ.

หิสติ

หิฬติ หิฬา หิฬโก หิฬิโก

หิฬติ. 
หิฬา, หิฬิโต. 
ธาตุนี้มีในสัททนีติเท่านั้น

หิฬาทยติ. หิฬาทติ. 
ธาตุนี้มีมาในธาตุมัญชูสาแห่งเดียว.

หีเฬติ, หีฬยติ. 
หีฬนํ, หีลนํ, หีฬนา การนินทา, ติเตียน. 
หีเฬนฺโต เอวมาห.

(ดู หู ธาตุ)
หุติ, หวติ, ชุโหติ. หุโต, หุตวา, หุตาวี ผู้บูชา.
หุติ, อาหุติ, อาหูติ การให้, การบูชา.
อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห.
อาหุเนยฺโย ผู้ควรของบูชา.
หวิยเต ภกฺขิยเต ปกฺขิยเต วา อคฺคิมฺหิ ปียเต วา ชุโหติ วา อเนนาติ หวิ สปฺปิ เนยใส.
ชุโหติ อเนนาติ โหโม เครื่องเซ่น.

หุจฺฉติ

หุจฺฉติ ขโล, กุฏิโล ภวตีติ อตฺโถ. 
หุจฺฉติ โจโร.

หุฑติ, โหฑติ.