พจนานุกรมธาตุ

สวติ ปสวติ สุตฺตํ ปสูตา ปสูติกา

• สุตฺตํ  สูตร, หัวข้อปิฏก 1 ใน 3 ปิฏก 'หลั่งอรรถ' 
  วิ. อตฺเถ สวติ ชเนตีติ สุตฺตํ - ส.
• ปสูตา ปสูติกา  เป็นชื่อหญิงคลอดบุตรทั้ง 2 ศัพท์ (อ. 235). 

สวติ ปสวติ สูติ ปสูติ ปสูโต

• สูติ ปสูติ  น. ประสูติ, การคลอด, กำเนิด, เกิด
• ปสูโต  กค. ประสูติแล้ว, คลอดแล้ว.

อตฺเถ สูเจติ ปกาเสตีติ สุตฺตํ. 
สูจยติ เปสุญฺญํ กโรตีติ สูจโก คนพูดส่อเสียด. 
สูจิ, สูจี เข็ม. 
สูจิโก คนสอดเข็ม, ผู้ร้อยกรอง. 
วิสูจิกา

• สูจิก, สูจก ค. ผู้ส่อเสียด. 
  เอโส สตฺโต … สูจิโก อโหสิ สัตว์นั้นเป็นคนส่อเสียด สํ. 2/230, ยุโรปเป็น สูจโก, อ. 2/270 ว่า =เปสุญฺญการโก ผู้ทำความส่อเสียด.
• สูจิต กค. ส่อเสียดแล้ว. 
  เตน สุจิตา มนุสฺสา มนุษย์ ท. อันเขาส่อเสียดแล้ว สํอ. 3/270.
• สูเจตฺวา [สูจ+ตฺวา] อก. ส่อเสียดแล้ว. 
  สูเจตฺวา สูเจตฺวา อนยพฺยสนํ ปาเปสิ สํอ. 2/270.

สูเจติ สูจยติ สูจโก สุตฺตํ สุจิ สูจนํ

• สุตฺตํ  สูตร, หัวข้อปิฏก 1 ใน 3 ปิฏก 'ชี้แจงอรรถ' 
  วิ. อตฺตตฺถปรตฺถาทิเภเท อตฺเถ สูเจตีติ สุตฺติ - ส.
• สุจิ  เข็ม; คำชี้แจง; ดาล, กลอน, ลิ่ม [จาก สูจ นี้ - สูจิ]. 
  ทฺวารํ ถเกตฺวา สูจึ ทตฺวา ปิดประตูลั่นดาลแล้ว (กุสชาตก).
• สูจนํ  ชี้แจง, คำชี้แจง.

สูเทติ, สูทยติ. 
สูทนํ การหลั่งไหลออก. 
สูทติ อตฺเถ ปคฺฆราเปติ เธนุ วิย ขีรนฺติ สุตฺตํ, สุตฺตนฺตปิฏกํ พระสูตร. 
รสํ สูเทติ สูทยติ สูทติ ปคฺฆราเปตีติ สูโท, ภตฺตกาโร พ่อครัว.

สูเทติ, สูทยติ.

* ทาง สํ. ว่า สูทฺ กฺษรเณ หมวดภูธาตุ to strike, to pour out, to deposit, to destroy. 
ความของธาตุน่าจะเป็นอย่างทาง สํ. นี้ก็จะได้ แต่ในธาตุปฺปทีปิกาฉบับใหญ่ หน้า 94 ว่า ขร ขเย ขรติ ขรณํ … ท่านจึงได้แปลคำ ขรเณ ว่า สิ้น, เสื่อม, สูญ.

สูทติ สุตฺตํ สูโท

• สุตฺตํ  'ขยาย หรือ ให้อรรถไหลออก' 
  (สุตฺตํ ออกจาก (1) สู=ปสเว. (2) สูจ=คนฺถเน (3) สูท=ปคฺฆรเณ ได้ 3 ธาตุ).
• สูโท  สูท, พ่อครัว. 
  ศัพท์เป็นชื่อของพ่อครัว คือ สูโท ภตฺตการโก อาฬาริโก โอทนิโก สูปการโก รสโก - ส.

สูเทติ สูทยติ สูโท

• สูโท  สูท, พ่อครัว. 
  ศัพท์เป็นชื่อของพ่อครัว คือ สูโท ภตฺตการโก อาฬาริโก โอทนิโก สูปการโก รสโก - ส.

• สุตฺตํ  อย่างเดียวกับข้างต้น 'ขยาย หรือ ให้อรรถไหลออก' 
  (สุตฺตํ ออกจาก (1) สู=ปสเว. (2) สูจ=คนฺถเน (3) สูท=ปคฺฆรเณ ได้ 3 ธาตุ).
• สูโท  สูท, พ่อครัว. 
  ศัพท์เป็นชื่อของพ่อครัว คือ สูโท ภตฺตการโก อาฬาริโก โอทนิโก สูปการโก รสโก - ส.

สูเปติ สูปยติ

สูเรติ สูรยติ สูโร สุริโย

• สูโร  ค. กล้า, หาญ; น. พระอาทิตย์ 'ให้โลกกล้า.'
• สุริโย  ป. สุริย, พระอาทิตย์, 'ให้โลกกล้า' [จาก สูร นี้ - สูจิ],

สูรยติ, สุยฺยติ. 
สุณฺโณ.

สูลติ เอเตนาติ สูโล, สูลํ ความจุกเสียด, หลาว. 
สูลติ โลกํ โรโค. 
กณฺณสูลํ น ชเนติ.

สูลติ สูลํ

สูลํ  หลาว, หอก ฯลฯ 'เครื่องแทง.' ฅ
อา. กณฺณสูลํ น ชเนติ - ส.

สูสติ.

สิเนเหติ สิเนหยติ

สํกสายติ. 
อนึ่ง ธาตุนี้เรียก สํสเก ธาตุ ก็มีบ้าง

สํสติ ปสํสา ปสํสนา ปสตฺโถ ปสํสนโก ปาสํโส 

• ปสตฺโถ 
  อา. ปสตฺโถ ภควา พระผู้มีพระภาคอันเขาสรรเสริญแล้ว
• ปาสํโส ค. ควรสรรเสริญ

สํสติ

อา. โย เม สํเส มหานาคํ ผู้ใดพึงกล่าวถึงมหานาคของเรา - ส.

สํสติ, ปสํสติ. 
ปสํโส, ปาสํโส, ปสํสนํ, ปสํสา การสรรเสริญ. 
ปสํสิโต, 
ปสตฺโถ ภควา.

สํสติ, ปสํสติ. 
สํสิตฺวา, 
ภควติ ปสนฺโน.

หคติ.

หฏติ หฏกํ หาฏกํ

• หฏกํ หาฏกํ  ทองคำ 'ผุดผ่อง.' 
  อา. ยํ ชาตรูปํ หฏกนฺติ วุจฺจติ - ส.