พจนานุกรมธาตุ

ขฏฺเฏติ ขฏฺฏยติ

ขฏฺเฏติ สํวรตีติ ขฏฺโฏ เตียงน้อย.

ขณฺเฑติ. 
ขณฺฑิตพฺโพ ฉินฺทิตพฺโพติ ขณฺโฑ แผนก, ก้อน, ท่อน, ส่วน, ชิ้น

ขณฺฑติ ขณฺฑิตพฺโพ มถิตพฺโพติ ขณฺโฑ.

ขโณติ ขณุเต ขญฺญตีติ ขณฺโฑ. 
ขโณ ขณะ.

ขญฺญติ อวทารียตีติ ขาณุ ตอไม้, หลัก. 
ขณฺโฑ, 
ขนโก ช่างขุด, 
ปถวึ ขเนยฺย.

ขทติ ถิโร ภวตีติ ขทิโร ต้นตะเคียน.

ขทติ ขทิโร

• ขทิโร ไม้ที่คงทน โบราณว่า ไม้ตะเคียน.

ขนฺทติ, ปกฺขนฺทติ. 
อชฏากาสํ ปกฺขนฺทึสุ.

ขณฺเฑติ ขณฺฑยติ ขณฺโฑ

• ขณฺโฑ ท่อน, ตอน, หมวด, หมู่, แผนก, ชิ้น.

ขณฺฑติ ขณฺฑิโต ขณฺโฑ

• ขณฺโฑ ท่อน, ตอน, หมวด, หมู่, แผนก, ชิ้น.

ขทฺทติ.

ขทฺทติ

ขนติ, ขณติ. 
ขนนํ, ขณนํ การขุด, การทำลาย. 
กินฺนุ สนฺตรมาโนว กาสุํ ขนสิ สารถิ. 
สุขํ, ทุกขํ. 
ขโต อาวาโฏ. 
ขนโก ผู้ขุด. 
ปริโต นครสฺส ขญฺญเตติ ปริขา คู. 
ขญฺญเตติ ขนฺโธ.

ขนฺติ สุขํ ทุกฺขํ ขโต

อา. ขโต อาวาโฏ หลุม, บ่อ ที่เขาขุด - ส.

• สุขํ สุข ชุดดี'  
  วิ. สุฏฺฐุ สุขํ ขนตีติ สุขํ - ส.
  ทุกฺขํ ทุกข์, ลำบาก, 'ขุดชั่ว'  
  วิ. ทุฏฺฐุ ขนติ กายิกเจตสิกสุขนฺติ ทุกฺขํ. 

(สุข ทุกฺข นี้ ยังมีนัยอื่น เช่น สุกรํ ขมสฺสาติ สุขํ 'ง่ายต่อความทน.'  ทุกฺกรํ ขมสฺสาติ ทุกฺขํ ยากต่อการทน') - ส.

ขนฺทติ. 
ขนฺโท พระวิษณุเทพ.

ขนฺทติ ขนฺโท

ขนฺเธติ. 
ขนฺโธ ลำต้น, กอง, ขันธ์ 5 เป็นต้น

ขมฺเปติ, ขมฺปยติ

ขมฺเปติ ขมฺปยติ

ขพฺพติ.

ขพฺพติ