แบบแจกนามนามใน 3 ลิงค์ และ ศัพท์ตัวอย่าง

(3 พ.ค.63) เพิ่ม: การจัดหมวดหมู่ศัพท์ตัวอย่าง เพื่อจดจำง่ายขึ้น และ การระบุศัพท์ที่เป็นลิงค์โดยสมมุติ

แบบท่องวิภัตติ-อายตนิบาต

การท่อง:
ปฐมา ที่ 1 สิ โย
ทุติยา ที่ 2 อํ โย
ตติยา ที่ 3 นา หิ
จตุตฺถี ที่ 4 ส นํ
ปญฺจมี ที่ 5 สฺมา หิ
ฉฏฺฐี ที่ 6 ส นํ
สตฺตมี ที่ 7 สฺมึ สุ
(อาลปนะ) (สิ โย)

ปฐมา ที่ 1 อันว่า
ทุติยา ที่ 2 ซึ่ง, สู่, ยัง, สิ้น, ตลอด, กะ, เฉพาะ
ตติยา ที่ 3 ด้วย, โดย, อัน, ตาม, เพราะ, มี, ด้วยทั้ง
จตุตฺถี ที่ 4 แก่, เพื่อ, ต่อ
ปญฺจมี ที่ 5 แต่, จาก, กว่า, เหตุ, เพราะ
ฉฏฺฐี ที่ 6 แห่ง, ของ, เมื่อ
สตฺตมี ที่ 7 ใน, ใกล้, ที่, ณ, บน, ครั้นเมื่อ, ในเพราะ
อาลปนะ แน่ะ, ดูก่อน, ข้าแต่

ผัง นามศัพท์

  • ไฟล์ที่เป็น pdf มีลิงค์คลิกไปไฟล์ pdf / หน้าเว็บ ที่มีเนื้อหาเกี่ยวข้องกันได้
    (เฉพาะในคอมพิวเตอร์ กด Ctrl + คลิก เพื่อเปิดลิงค์ในหน้าใหม่)

ผังกิริยากิตก์

การท่อง:
ปัจจัยกิริยากิตก์ 10 ตัว เป็นเครื่องหมายวาจก ดังนี้
กิตปัจจัย: อนฺต ตวนฺตุ ตาวี  เป็นเครื่องหมาย กัตตุวาจก และเหตุกัตตุวาจก
กิจจปัจจัย: อนีย ตพฺพ  เป็นเครื่องหมาย กัมมวาจก เหตุกัมมวาจก และภาววาจก
กิตกิจจปัจจัย: มาน ต ตูน-ตฺวา-ตฺวาน  เป็นเครื่องหมายวาจกทั้ง 5

ปัจจัยกิริยากิตก์ เป็นเครื่องหมายกาล ดังนี้
อนฺต มาน บอกปัจจุบันกาล แปลว่า อยู่, เมื่อ
ตวนฺตุ ตาวี ต ตูน-ตฺวา-ตฺวาน บอกอดีตกาล แปลว่า แล้ว; ครั้น...แล้ว
อนีย ตพฺพ บอกความจำเป็น แปลว่า พึง

กาลในกิริยากิตก์
ปัจจุบันกาล (ใช้ อนฺต มาน ปัจจัย)
1. ปัจจุบันแท้ แปลว่า …อยู่
2. ปัจจุบันใกล้อนาคต แปลว่า เมื่อ…
อดีตกาล (ใช้ ตวนฺตุ ตาวี  ต  ตูน-ตฺวา-ตฺวาน ปัจจัย)
1. ล่วงแล้ว  แปลว่า …แล้ว
2. ล่วงแล้วเสร็จ  แปลว่า ครั้น…แล้ว
ความจำเป็น (ใช้ อนีย ตพฺพ ปัจจัย) แปลว่า พึง…

คําเรียกญาติ (บาลี-ไทย-อังกฤษ)

ดาวน์โหลด (13 เม.ย.63)  [เพิ่ม big/little brother/sister]

การสร้างประโยคคำถามในภาษาบาลี

  1. ใช้นิบาตบอกความถาม  (ปุจฉนัตถนิบาต)
  2. ใช้ กึ ศัพท์ (ที่แปลงเป็น ก) และ กึ ศัพท์ที่ลงอัพยยปัจจัย
  3. ใช้ศัพท์ที่เนื่องด้วย กึ
  4. พูดขี้นเสียงสูงที่ท้ายประโยค 

 

1. ใช้นิบาตบอกความถาม  (ปุจฉนัตถนิบาต) วางไว้ต้นประโยค หรือตามที่เหมาะสม

ศัพท์ คำแปล เทียบอังกฤษ ตัวอย่างประโยค
กึ หรือ, ทำไม (=เพราะเหตุไร), อย่างไร Why, How
  1. เป็นคำถามว่าใช่หรือไม่ แปลว่า ‘หรือ, ไหม’   (ตอบว่า ใช่/ไม่ใช่)
    กึ ปน เถโร อาคโต?   ก็ พระเถระ มาแล้ว หรือ?
  2. เป็นคำถามถึงเหตุผล แปลว่า ‘ทำไม, เพราะเหตุไร’   (=กสฺมา กึการณา)
    กึ ปาลิต ปมชฺชสิ?  ปาลิตะ ท่านประมาทอยู่ทำไม?
  3. เป็นคำถามถึงวิธีการ เป็นต้น แปลว่า ‘อย่างไร’ (=กถํ)
    เต อตฺตโน ปุราณจีวรานิ กึ กริสฺสนฺติ?   พวกเขา จักทำจีวรเก่าของตน อย่างไร?
    ตํ กึ มญฺญสิ นนฺท?    นันทะ เธอจะสำคัญข้อนั้น อย่างไร?

เนื่องจาก "กึ" ศัพท์ นิบาต แปลได้หลายอย่าง  เพื่อสื่อความให้ชัดเจน ใน 2 ข้อหลัง จะใช้ กสฺมา หรือ กถํ แทน กึ ก็ควร
กินฺนุ หรือหนอ, เพราะเหตุไร   กินฺนุ ตาต ตฺวํ มม สนฺติกํ อาคจฺฉนฺโต อุทกํ ลงฺฆิตฺวา ... ?
กินฺนุ ตฺวํ ติสฺส ทุกฺขี ทุมฺมโน อสฺสุมุโข รุทมาโน อาคโตสิ?
กินฺนุ กมฺมํ กริตฺวาน ปตฺโตสิ ทุกฺขมีทิสํ?
กึสุ แลหรือ, อย่างไร, อย่างไรเล่า
อะไรหนอ อะไรสิ		   กึสุ ฆตฺวา สุขํ เสติ?       กึสุ ฆตฺวา น โสจติ?
กึสุ ชีรติ  กึ น ชีรติ?     กึสุ อุปฺปโถติ วุจฺจติ?
กจฺจิ หรือ, บ้างหรือ, แลหรือ, บ้างไหม   กจฺจิ เต วกฺกลิ ขมนียํ? กจฺจิ ยาปนียํ?
กจฺจิ ปน เต ภิกฺขุ อตฺตา สีลโต น อุปวทติ?
อปิ บ้างหรือ, บ้างไหม   อปิ นุ โข อยฺยานํ อิมสฺมึ ฐาเน วสนฺตานํ โกจิ อุปทฺทโว อตฺถิ?
อปิ โว ภนฺเต กิญฺจิ ลทฺธํ?
อปิ ภนฺเต กิญฺจิ ลทฺธํ?
อปิ นุ เม ปุตฺตสฺส เภสชฺชํ ชานาถ?
อปิ สมณ ปิณฺฑํ อลภิตฺถ?
อปิ ภนฺเต ปิณฺฑํ อลภมานา ชิฆจฺฉาทุกฺเขน ปีฬิตตฺถ?
อปิ นุโข โว ภิกฺขเว ปพฺพชิตกิจฺจํ มตฺถกํ ปตฺตํ?
อปิ นุ เม กายทฺวาราทีสุ ตุมฺเหหิ กิญฺจิ อสารุปฺปํ ทิฏฺฐปุพฺพํ?
อปิ นุ ตสฺส ปวตฺตึ ชานาถ?
นุ หรือ, หรือหนอ   สตฺถารา กตํ ญตฺวา นุ โข กตํ  อุทาหุ อชานิตฺวา?
อตฺถิ นุ โข มยฺหํ เอตฺถ คตปฺปจฺจเยน อตฺโถ?
นนุ มิใช่หรือ
(คาดหวังคำตอบเชิงบวกว่า "ใช่")		   นนุ สพฺเพสํ เอกํสิกํ มรณํ?
นนุ ตฺวํ มยา วุตฺโต?
กถํ อย่างไร, ไฉน How โส วิหตตฺถาโม กถํ ธมฺมํ จริสฺสติ?
ตุมฺเห จ อนฺธา  กถํ อิธ วสิสฺสถ?
อุทาหุ หรือว่า  (มีตัวเลือกให้ตอบ) or กึ อกฺขี โอโลเกสฺสสิ  อุทาหุ พุทฺธสาสนํ?
ญตฺวา นุ โข กตํ  อุทาหุ อชานิตฺวา?
ปุตฺตํ นุ โข วิชาตา  อุทาหุ ธีตรํ?
อาทู หรือว่า  (มีตัวเลือกให้ตอบ) or เทวตา นุสิ คนฺธพฺโพ  อาทู สกฺโก ปุรินฺทโท?
ติฏฺฐนฺเต โน มหาราเช  อาทู เทเว ทิวงฺคเต?
(พบ 15 แห่งในพระไตรปิฎก ทั้งหมดอยู่ในคาถา)

ประโยคโบราณ ในพระธัมมปทัฏฐกถา

ภาค 1   มี 15 ประโยค
  ชื่อประโยค ตั้งแต่ ถึง เรื่อง  หน้า
1. ไหว้ครู ปณามคาถา   ปณามคาถา หน้า 1-2
2. อิตฺถีสทฺโท สามเณโร เถรํ ยฏฺฐิโกฏิยา ฯเปฯ คจฺฉาม ภนฺเตติ. จกฺขุปาลตฺเถรวตฺถุ หน้า 14-17
3. กงเกวียน กำเกวียน ตตฺถ มโนติ กามาวจรกุสลาทิเภทํ ฯเปฯ จกฺขุปาลตฺเถรวตฺถุ จกฺขุปาลตฺเถรวตฺถุ หน้า 20-22
4. อิตินาคพาธ โสวณฺณมโย ปภสฺสโร ฯเปฯ สหพฺยตํ ปตฺโตติ. มฏฺฐกุณฺฑลิวตฺถุ หน้า 26-29
5. กาโกโลกนัย/โลกมืด นาครา อรุเณ อนุคฺคจฺฉนฺเต ฯเปฯ ติสฺสตฺเถรวตฺถุ. ติสฺสตฺเถรวตฺถุ หน้า 39-42
6. ยักษิณีส่งน้ำ ตทา สา ยกฺขินี ฯเปฯ อคฺคยาคุภตฺเตหิ ปฏิชคฺคิ. กาลียกฺขินิยา อุปฺปตฺติวตฺถุ หน้า 45-48
7. ยกวัตร อเถโก ภิกฺขุ ตถาคตํ อุปสงฺกมิตฺวา ฯเปฯ สมคฺเค กาตุํ อสกฺขิ โกสมฺพิกวตฺถุ หน้า 50-52
8. ช้างลงท่า โส ตาย อากิณฺณวิหารตาย ฯเปฯ สพฺพวตฺตานิ กโรติ. โกสมฺพิกวตฺถุ หน้า 52-54
9. ช้างร้องไห้ โส หิ สตฺถารํ นิวตฺเตตุํ ฯเปฯ อยเมตฺถ อตฺโถติ. โกสมฺพิกวตฺถุ หน้า 58-60
10. ปูอาสนะ อเถกา กุลธีตา ฯเปฯ อุฏฺฐาย อคมํสุ. จุลฺลกาลมหากาลวตฺถุ หน้า 64-66
11. เทวทัตเล็ก เอกสฺมึ หิ สมเย ฯเปฯ เทวทตฺตวตฺถุ. เทวทตฺตวตฺถุ หน้า 70-75
12. พุทธดำเนิน สตฺถา หิ ปวตฺติตปวรธมฺมจกฺโก ฯเปฯ สิกฺขํ ปจฺจกฺขาย หีนายาวตฺติสฺสามีติ. นนฺทตฺเถรวตฺถุ หน้า 105-109
13. นันทะกระสัน อถโข ภควา อายสฺมนฺตํ ฯเปฯ สุขทุกเข น เวธตีติ. นนฺทตฺเถรวตฺถุ หน้า 109-112
14. เทวทัตต์ตัดงา เทวทตฺโตปิ โข นว มาเส ฯเปฯ จุลฺลธมฺมปาลชาตกญฺจ กเถสิ. เทวทตฺตวตฺถุ หน้า 136-139
15. ไก่ปรบปีก/โคโป สตฺถา สาธุ สาธูติ ฯเปฯ กูฏํ คณฺหีติ. เทวสหายกภิกฺขุวตฺถุ หน้า 146-148

ประโยคแบบ

  1. ประโยค กัตตุวาจก
    (อกัมมธาตุ)  สูโท สยติ.  พ่อครัว นอนอยู่.
    (สกัมมธาตุ) สูโท  โอทนํ  ปจติ.  พ่อครัว  หุงอยู่  ซึ่งข้าวสุก.
  2. ประโยค กัมมวาจก (สกัมมธาตุ)
    สูเทน  โอทโน  ปจิยเต.  ข้าวสุก  อันพ่อครัว  หุงอยู่.
  3. ประโยค ภาววาจก (อกัมมธาตุ) (มีกัตตา-ผู้ทำ ลงตติยาวิภัตติ  แต่ไม่มีประธาน)
    สูเทน สียเต.  อันพ่อครัว นอนอยู่.
  4. ประโยค เหตุกัตตุวาจก
    (สกัมมธาตุ) สามิโก สูทํ  โอทนํ ปาเจติ.  นาย  ยังพ่อครัว  ให้หุงอยู่  ซึ่งข้าวสุก.
    (อกัมมธาตุ) สามิโก สูทํ มาเรติ.  นาย ยังพ่อครัว ให้ตายอยู่.
  5. ประโยค เหตุกัมมวาจก
    (สกัมมธาตุ)  สามิเกน สูทํ โอทโน ปาจาปิยเต.  ข้าวสุก อันนาย ยังพ่อครัว ให้หุงอยู่. 
    (สกัมมธาตุ)  สามิเกน สูโท โอทนํ ปาจาปิยเต.  พ่อครัว อันนาย ให้หุงอยู่ ซึ่งข้าวสุก. (มีใช้ไม่มาก) 
    (อกัมมธาตุ) สามิเกน สูโท มาราปิยเต.  พ่อครัว อันนาย ให้ตายอยู่.
  6. ประโยค ลิงคัตถะ (มีนามศัพท์ ลงปฐมาวิภัตติ  แต่ไม่มีกิริยาคุมพากย์  เป็นประโยคทางสัมพันธ์ ไม่นับเป็นประโยคในวาจกทั้ง 5)
    พุทฺธสฺส  สาวโก.  สาวก ของพระพุทธเจ้า.

ดู ผังวาจก (5 วาจก 9 ประโยค) ประกอบ

ศัพท์บาลีที่มักเขียนผิด อ้างที่มาผิด และการใช้ราชาศัพท์บางคำ

การอ้างที่มาผิด

ธรรมภาษิต คือ ภาษิตธรรมะ
พุทธสาสนสุภาษิต คือ สุภาษิตในพระพุทธศาสนา
พุทธภาษิต คือ ภาษิต คำพูดของพระพุทธเจ้า พระพุทธพจน์ พระพุทธวจนะ พระพุทธดำรัส

สติญฺจ ขฺวาหํ ภิกฺขเว สพฺพตฺถิกํ วทามิ.
(สตึ สพฺพตฺถิกํ วทามิ.)
ภิกษุทั้งหลาย เรากล่าวสติแลว่า มีประโยชน์ในที่ทั้งปวง.
(สํ. ม. 19/572/158)		 พระพุทธพจน์
สติ สพฺพตฺถ ปตฺถิยา.  สติจำปรารถนาในที่ทั้งปวง.
โลโกปตฺถมฺภิกา เมตฺตา.  เมตตาเป็นเครื่องค้ำจุนโลก. 
มตฺตญฺญุตา สทา สาธุ. ความรู้จักประมาณ ยังประโยชน์ให้สำเร็จทุกเมื่อ.
นิสฺสมฺม กรณํ เสยฺโย.  ใคร่ครวญก่อนแล้วจึงทำ ดีกว่า.		 สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส (ว.ว.)
นิมิตฺตํ สาธุรูปานํ กตญฺญูกตเวทิตา.
ความกตัญญูกตเวที เป็นเครื่องหมายแห่งคนดี.
รกฺเขยฺย อตฺตโน สาธุํ ลวณํ โลณตํ ยถา.
พึงรักษาความดีของตนไว้ ดังเกลือรักษาความเค็ม.

สมเด็จพระสังฆราช (สา)  (ส.ส.)
ขนฺติ ธีรสฺสลงฺกาโร.
ความอดทน เป็นเครื่องประดับของนักปราชญ์.		 สวดมนต์ฉบับหลวง (ส.ม.)

ราชวงศ์และตระกูลต่างๆ ในสมัยพุทธกาล

ปรับปรุงล่าสุด:  23 พ.ค.61    (ดูที่ด้านล่างของไฟล์)

ธรรมวิภาค และบาลีพระไตรปิฎก

หมวด 2 | หมวด 3 | หมวด 4 | หมวด 5 | หมวด 6 | หมวด 7 | หมวด 8 | หมวด 9 | หมวด 10 | ปกิณณกะ
 

ทุกะ หมวด 2

ธรรมมีอุปการะมาก  2 อย่าง

  1. สติ ความระลึกได้.
  2. สัมปชัญญะ ความรู้ตัว.

กตเม เทฺว ธมฺมา พหุการา. 
(1) สติ จ  (2) สมฺปชญฺญญฺจ. 
อิเม เทฺว ธมฺมา พหุการา.

ธรรม 2 อย่างที่มีอุปการะมาก เป็นไฉน.
คือ (1) สติ และ (2) สัมปชัญญะ.
ธรรม 2 อย่างเหล่านี้มีอุปการะมาก.
(องฺ. ทุก. 20/119. ที. ปาฏิ. 11/290)

Powered by Drupal, an open source content management system
Syndicate content