'คิด,' เพ่งด้วยใจ, พินิจ, พิจาร
อรรถของธาตุ
จินฺตายํ
ตัวอย่าง
ฌายติ นิชฺฌายติ อุปนิชฺฌาติ สญฺญายติ
อุชฺฌายติ ฌานํ
นิชฺฌานํ อุปนิชฺฌานํ สญฺฌานํ
อุชฺฌายนํ อุชฺฌตฺติ นิชฺฌตฺติ
อุปชฺฌา อุปชฺฌาโย ฌายี
- อุชฺฌายติ ก. ยกโทษ, โพนทะนา, ติเตียน, เพ่งออกไป คือ ดูคนอื่น หรือ ดูโทษคนอื่น' [อุ+เฌ].
- ฌานํ น. ฌาน, ตามธาตุนี้ว่า 'เพ่งใจ หรือ เพ่งด้วยใจ.
- นิชฺฌานํ อุปนิชฺฌานํ สญฺฌานํ น. ความพินิจ, ความพิจารณา, ความเพ่งด้วยใจ
- อุชฺฌายนํ อุชฺฌตฺติ น. ความเพ่งโทษเขา, ความหาโทษเขา, ความติเตียนเขา
- นิชฺฌตฺติ น. ความเพ่งเข้า*; ความพินิจตน, ความดูโทษตน.
- อุปชฺฌา อุปชฺฌาโย น. พระอุบัชฌา, พระอุบัชฌาย์ 'ดุความดีชั่วของศิษย์.'
- ฌายี ค. ผู้มีฌาน, ผู้เพ่งฌาน.
* เช่นใน อัฏฐกังคุตตร 23/227 ว่า อุชฺฌตฺติพลา พาลา นิชฺฌตฺติพลา ปณฺฑิตา.
หมวดธาตุ
ภู (อ)
คาถา/หน้า
318
ที่มา
ธป
Comments