เฌ

อรรถของธาตุ
จินฺตายํ

'คิด,' เพ่งด้วยใจ, พินิจ, พิจาร

ตัวอย่าง

ฌายติ นิชฺฌายติ อุปนิชฺฌาติ สญฺญายติ
อุชฺฌายติ ฌานํ
นิชฺฌานํ อุปนิชฺฌานํ สญฺฌานํ
อุชฺฌายนํ อุชฺฌตฺติ นิชฺฌตฺติ
อุปชฺฌา อุปชฺฌาโย ฌายี

  • อุชฺฌายติ  ก. ยกโทษ, โพนทะนา, ติเตียน, เพ่งออกไป คือ ดูคนอื่น หรือ ดูโทษคนอื่น' [อุ+เฌ].
  • ฌานํ  น. ฌาน, ตามธาตุนี้ว่า 'เพ่งใจ หรือ เพ่งด้วยใจ.
  • นิชฺฌานํ อุปนิชฺฌานํ สญฺฌานํ  น. ความพินิจ, ความพิจารณา, ความเพ่งด้วยใจ
  • อุชฺฌายนํ อุชฺฌตฺติ  น. ความเพ่งโทษเขา, ความหาโทษเขา, ความติเตียนเขา
  • นิชฺฌตฺติ  น. ความเพ่งเข้า*; ความพินิจตน, ความดูโทษตน.
  • อุปชฺฌา อุปชฺฌาโย  น. พระอุบัชฌา, พระอุบัชฌาย์ 'ดุความดีชั่วของศิษย์.'
  • ฌายี ค. ผู้มีฌาน, ผู้เพ่งฌาน.

* เช่นใน อัฏฐกังคุตตร 23/227 ว่า อุชฺฌตฺติพลา พาลา นิชฺฌตฺติพลา ปณฺฑิตา.

หมวดธาตุ
ภู (อ)
คาถา/หน้า
318
ที่มา
ธป

Comments

Restricted HTML

  • Allowed HTML tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Lines and paragraphs break automatically.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.