อิญฺช

อรรถของธาตุ
กมฺปเน

ไหว, สะเทือน

ตัวอย่าง
  • อิญฺชติ
    โลมมฺปิ น ตตฺถ อิญฺชเย แม้ขน ไม่พึงไหว-ชัน ในเพราะอันตรายเหล่านั้น สํ. 1/164. 
    เสโล … น อิญฺชติ เขาหินย่อมไม่ไหว ธมฺอ. 4/510.
  • อนิญฺชมาน [น เป็น อน+อิญฺช] กค. ไม่ไหว, ไม่สะเทือน, มั่นคง. 
    อนิญฺชมาเนน … ฌายสิ ท่านมีกายมิได้สะเทือนเพ่งใจอยู่ สํ. 1/240. 
    … อนิญฺชมาโน กาเยน อภาสมาโน วาจํ … มช. 1/175.
  • อิญฺชิต กค. ไหว-สั่น-เคลื่อนแล้ว.
  • อิญฺชิต นป. ความไหว-สะเทือน. 
    เนว … พุทฺธานํ อตฺถิ อิญฺชิตํ ความสะเทือน มิได้มีแก่พระพุทธเจ้าทั้งหลายทีเดียว สํ. 1/149.
  • อิญฺชนา อิ. อิญฺชน นป. ความไหว-สะเทือน. 
    เอสา กายสฺส อิญฺชนา นี้ ความไหวกาย ขุ. 1/294.
  • อิญฺชิตตฺต [อิญฺชิต+ตฺต] นป. ภน. ความเป็นแห่งอันไหว-สะเทือน, อาการแห่ง-. 
    กายสฺส อิญฺชิตตฺตํ วา … จิตฺตสฺส อิญฺชิตตฺตํ วา สํ. 5/308.

อิญฺช ธาตุนี้ ถ้ามี สํ นำ มีรูปแลอรรถเป็นดังต่อไปนี้

  • สมิญฺชติ [สํ+อิญฺช] ก. 'ไหวพร้อม,' หวั่นไหว. 
    นินฺทาปสํสาสุ น สมิญฺชนฺติ ปณฺฑิตา บัณฑิตทั้งหลาย มิได้หวั่นไหว เพราะนินทาแลสรรเสริญ ท. ธมฺอ. 4/510.
  • สมฺมิญฺเชติ, สมฺมิญฺชติ [สํ+อิญฺช] ก. งอ, พับ, ไหวพร้อม. 
    สมฺมิญฺชิตํ วา พาหํ ปสาเรยฺย, ปสาริตํ วา พาหํ สมฺมิญฺเชยฺย พึงเหยียดแขนที่พับแล้ว หรือพึงพับแขนที่เหยียดแล้ว วิน. 5/85. มหาสมยสุตฺต สวดมนต์หน้า 68. 
    รูปนี้ ฉบับยุโรปยังมีที่เป็น สมิญฺ- อยู่บ้าง แต่ไทยไม่มีเลย.
  • สมฺมิญฺชิต [จากข้างบน] กค. พับแล้ว, งอแล้ว [ที่มาข้างบน].
  • สมฺมิญฺชน นป. ความพับ, ความงอ [ตรงข้ามกับ ปสารณ ความเหยียดออก]. 
    หตฺถปาทานํ สมฺมิญฺชน  ปสารณ ปจฺจยา เพราะเหตุแห่งอันงอเข้าแลเหยียดออก ซึ่งมือแลเท้าทั้งหลาย ทือ. 1/243-4. 
    รูปนี้ก็เหมือนกัน ฉบับยุโรปยังมีที่เป็น สมิญฺ- อยู่บ้าง.
หมวดธาตุ
ภู (อ)
ที่มา
ธป

Comments

Restricted HTML

  • Allowed HTML tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Lines and paragraphs break automatically.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.