พจนานุกรมธาตุ

ธาตุ
ธาตุ อรรถ Sort descending ตัวอย่าง หมวดธาตุ

ขิ

ขเย
สิ้นไป

ขิยนธมฺมํ ขียติ
ขียนฺติ กิเลสา เอตฺถาติ ขโย, มคฺคนิพฺพานานิ. 
ราคกฺขโย เขโม
ตตฺถ ขโยติ ขิยนํ ขโล
บทว่า ขีโณติ, ขีณา ชาติ, ขีณาสโว ทำตัวอีกแบบหนึ่ง โดยแปลง ต ปัจจัยเป็น อีณ แล้วทีฆะ อีณ เป็น อีณา.

ภู (อ), ทิว (ย), สุ (ณุ ณา อุณา)

ขิณ

ขเย
สิ้นไป

ขิณุเต, ขิณติ
อรหตฺตมคฺโค กิเลเส ขิเณติ.

ภู (อ)

คชฺช

คชฺเช สทฺเท จ
ร้องคำราม; ออกเสียง

เมโฆ คชฺชติ
คโช คชฺชติ
คชฺชนํ การคำราม. 
คชฺเชติ, คชฺชยติ.

ภู (อ), จุร (เณ ณย)

คฑิ

คณฺฑสนฺนิจเย
ทำให้กระพุ้งแก้มพอง

คณฺฑติ สนฺนิจยติ สมูหํ กโรติ เอตฺถาติ คณฺโฑ แก้ม. 
อวคณฺฑการกํ ภุญฺชิสฺสามิ.

ภู (อ)

กล

คณเน

นับ, คำนวณ

กลํ นาคฺฆติ โสฬสึ, กลา โสฬสโม ภาโค ส่วนที่ 16.
กลฺโล, กลฺลํ เวลาเช้า, ใกล้รุ่ง.

ภู (อ), จุร (เณ ณย)

กล

คติ; สงฺขาเนสุ

ไป, ถึง, เป็นไป; คำนวณ, นับ

กาเลติ กาลยติ กลา กาโล

จุร (เณ ณย)
[ธป]

กสี

คติ; สาสเนสุ

ไป, ถึง, เป็นไป; สั่ง, สั่งสอน

กสติ

ธาตุนี้เป็น อี การันต์ ดังนั้น ไม่ลงนิคคหิตอาคม - ส.

ภู (อ)
[ธป]

หย

คติกิลนฺตีสุ

ไป, ถึง, บรรลุ; ลำบาก, เหนื่อย

หยติ สีฆํ คจฺฉติ กิลมตีติ วา หโย, โฆฏโก ม้า, หยา ต้นไม้ชนิดหนึ่ง.

ภู (อ)

หา

คติจาคหานฺยํ

ไป, ถึง, บรรลุ; สละ, แบ่งปัน; เสื่อม

ชหาติ
ชหีเต สตตํ คจฺฉตีติ หายโน ปี. 
กุญฺชรํ สฏฺฐิหายนํ
ชหติ, วิชหติ
อายุํ ชหตีติ หายโน, สํวจฺฉโร. 
หายนฺติ ย่อมเสื่อม, 
นิหียติ
นิหีนเสวี
หีโน, หีนโก คนเลว.

ภู (อ)

โธร

คติจาตุเร

ไปอย่างสวยงาม

ภู (อ)

เคทุ
[เคทุ, เคป]

คติจาลเน

ไป, ถึง; ให้หวั่นไหว, ให้เคลื่อนไหว

ภู (อ)

เคป
[เคทุ, เคป]

คติจาลเน

ไป, ถึง; ให้หวั่นไหว, ให้เคลื่อนไหว

ภู (อ)

เจล
[เจล, เจลฺล]

คติจาลเน

ไป, ถึง, บรรลุ; ทำให้เคลื่อนไหว

ภู (อ)

เจลฺล
[เจล, เจลฺล]

คติจาลเน

ไป, ถึง, บรรลุ; ทำให้เคลื่อนไหว

ภู (อ)

เวล
[เวล, เวลุ]

คติจาเล

ไป, ถึง, บรรลุ; หวั่นไหว

เวลติ
เวลํ อุทยาน, สวน. 
ใน สัททนีติ เป็น เวลุ คติยํ, ภู.

ภู (อ)

เวลุ
[เวล, เวลุ]

คติจาเล

ไป, ถึง, บรรลุ; หวั่นไหว

เวลติ
เวลํ อุทยาน, สวน. 
ใน สัททนีติ เป็น เวลุ คติยํ, ภู.

ภู (อ)

เขล

คติจาเลสุ

ไป, ถึง, บรรลุ; ให้หวั่นไหว

เขลติ.

ภู (อ)

วขิ

คติจฺฉเน

ไป, ถึง, บรรลุ; ปรารถนา, อยาก

วงฺขติ.

ภู (อ)

ปุน

คติจเย
ไป, ถึง, บรรลุ; สั่งสม

ปุนติ สคฺคํ คจฺฉติ เอเตนาติ ปุญฺญํ บุญ.

ภู (อ)

เปล

คติจเล

ไป, ถึง; หวั่นไหว

เปลติ คจฺฉติ จลตีติ เปลโก กระต่าย.

ภู (อ)