พจนานุกรมธาตุ

ธาตุ
ธาตุ อรรถ Sort ascending ตัวอย่าง หมวดธาตุ

เวฐ

เวฐเน

พัน, รัด

เวฐติ, นิพฺเพฐติ
เวฐนํ, เวฐิตํ
นิพฺเพฐนํ การพันผ้า, โพกผ้า. 
เวฐิมํ พวงดอกไม้ที่เขาร้อยไว้. 
เวเฐติ เวฐยติ 
เวเฐตฺวา

ภู (อ)

มุร

เวฐนมฺหิ
พัน, รัด

มุรติ รุกฺขํ ลตา. 
มุริยเต มุรโต วา ชายเตติ มุรโช, มุทิงฺโค กลอง, ตะโพน. 
มุรชผโล ต้นขนุน. 
มุรริปุ วิษณุเทพ ปรปักษ์ของอสูร.

ภู (อ)

วฑิ

เวฏฺฐาวตฺตธารเณสุ

พัน, รัด; หมุนไป; ทรงไป

วณฺฑติ
วณฺฑนฺติ เอตฺถาติ วณฺโฑ ขั้ว, ก้าน

ภู (อ), จุร (เณ ณย)

ตุร

เวคเช
เร็ว

ตุรติ
ตุริตํ.  ตุริตตุริโต คจฺฉติ.

ภู (อ)

ตูร

เวคหึสเน
เร็ว; เบียดเบียน

ตูยฺยติ
ตุณฺณํ ความเร็ว.

ทิว (ย)

ปกฺขนฺท

เวคคตฺยํ
ไปเร็ว

ปกฺขนฺทติ.

ภู (อ)

เวกฺข

เวกฺขเณ

พิจารณา

เวกฺขติ, ปจฺจเวกฺขติ, ปฏิเวกฺขติ
เวกฺขณํ.

ภู (อ)

กุฏิ

เวกลฺเล
ให้พิการ, ให้ทุรพล

กุณฺฏติ ธนํ โสโก.

ภู (อ)

กุฐิ

เวกลฺลาลสิยโสเกสุ
พิการ, ทุรพล; เกียจคร้าน; เศร้าโศก

กุณฺฐติ
กุณโฐ, โกณฺโฐ คนง่อย.

ภู (อ)

กุฑิ

เวกลฺลทาเห
พิการ; เร่าร้อน

กุณฺฑติ ทยฺหเตติ กุณฺโฑ, ปิฏฺฐโว หม้อข้าว. 
ฆํสเนน กุณฺฑติ ทหตีติ กุณฺฑลํ ต่างหู, ตุ้มหู.

ภู (อ)

ลิป

เลเป

ฉาบ, ทา, ลูบ, ไล้

ลิมฺปติ, อุปลิมฺปติ
ลิมฺปนํ การฉาบทา. 
ลิมฺปโก ผู้ฉาบทา. อุลฺลิตฺตาวลิตฺตา กุฏิ. 
มตฺติกาเลโป ฆฏิยติ. 
อวเลโป. อุปเลโป
ลิตฺโต
ส่วนในสัททนีติ ยังแสดงเป็นอีการันตธาตุว่า "ลิปี อุปเลเป, ภู. เลปติ."

รุธ (ํอ)

ลิข

เลเข

เขียน, ทำให้บาง (ขัด, ขูด)

ลิขติ, สลฺเลขติ
ลิขิตํ รอยขีด. 
เลขโก ผู้ขีด. 
ลิขํ, ลิขนํ, เลโข, เลขา, เลขนํ การขีดเขียน. 
ลิขติ โปตฺถกํ โปตฺถเก วา. 
สลฺเลโข การขัดเกลา 
สลฺเลขปฺปฏิปตฺติ
อติสลฺเลขเตวายํ สมโณ.

ภู (อ)

โคม

เลปเน

ฉาบทา; ลูบไล้

โคเมติ, โคมยติ
โคมโย การฉาบทา, มูลโค.

จุร (เณ ณย)

เมท

เมธาวเธ

ฉลาด, มีปัญญา; ฆ่า, ทุบตี

เมทติ, เมทเต
เมโท มันข้น. 
เมทินี แผ่นดินใหญ่, มัน

ภู (อ)

ชภิ

เมถุนวิชมฺเภ
เสพเมถุน; สง่างาม

ชมฺภติ ยุวา ยุวตึ. 
สีโห วิย ชมฺภติ, วิชมฺภติ, สีหสฺเสว วิชมฺภิตํ.

ภู (อ)

ชภ

เมถุนวิชมฺเภ

เสพเมถุน; สง่างาม

ภู (อ)

ยภ

เมถุนมฺหิ
กรรมของคนคู่

ยภติ
ยาภสฺสํ การเสพเมถุน.

ภู (อ)

คท

เมฆสทฺเท
เสียงฝน

คเทติ, คทยติ.

จุร (เณ ณย)

ถน

เมฆสทฺเท
เสียงฝน

ถเนติ, ถนยติ ย่อมคำราม, แผดเสียง.

จุร (เณ ณย)

ตุฑ

เภเท
ทำลาย

ตุฑติ, โตฑติ.

ภู (อ)