พจนานุกรมธาตุ

ธาตุ
ธาตุ Sort ascending อรรถ ตัวอย่าง หมวดธาตุ

เปส

นิจฺฉยคติเสวาสุ

ตัดสิน; ไป, ถึง; เสพ, คบ

เปสติ.

ภู (อ)

เปว

เสเว

เสพ

ภู (อ)

เปล

คติจเล

ไป, ถึง; หวั่นไหว

เปลติ คจฺฉติ จลตีติ เปลโก กระต่าย.

ภู (อ)

เปณ

คิตอาลิงฺคจุณฺณเน

ไป, ถึง, บรรลุ; สวมกอด; บด

ภู (อ)

เป

คติวุทฺธิโสสเนสุ

ไป, ถึง, บรรลุ; เจริญ; ให้เหี่ยวแห้งไป

เปติ, ปยติ เอเตนาติ ปาโย ความเจริญ. 
นตฺถิ ปาโย วุทฺธิ เอตฺถาติ อปาโย ที่ไม่มีความเจริญ. 
นิปยติ วิโสเสติ ปฏิปกฺขนฺติ นิปโก ผู้ยังปฏิปักษ์ให้สิ้นไป (แปลง ย เป็น ก)

ภู (อ)

เนส

คตฺยํ

ไป, ถึง, บรรลุ

เนสติ
เอา ส ที่สุดธาตุทำเป็นเทฺวภาวะ จึงมีรูปเป็น เนสฺสติ แต่ไม่มีปรากฏในคัมภีร์โลกียะ.

ภู (อ)

เนท

สนฺนิธิกุจฺฉาสุ

ใกล้ชิด, สั่งสม, ติเตียน, นินทา

ภู (อ)

เธ

ปานโตสเน

ดื่ม; ยินดี

ธยติ ปิวติ อิโต ขีรํ วจฺโฉ, 
ตํ วา เธติ ปาเยตีติ เธนุ แม่โคนม. 
ธาติ ลาภํ โลโภ.

ภู (อ)

เทว

เทวเน

ร้องไห้; เล่น

เทวติ กีฬตีติ เทโว เทวดา, 
อาเทวติ, ปริเทวติ.

ภู (อ)

เท

ปาลโสปฺปโสธาวมญฺญเน

รักษา, ป้องกัน; หลับ; ชำระ; ดูหมิ่น

ทุคฺคติโต ทยติ รกฺขตีติ ทานํ
ทยติ รกฺขตีติ ทยา
นิทฺทายติ
นิทฺทา ตนฺที วิชมฺภิตา ทายติ
โวทายติ
โวทานํ การชำระ, ความผ่องแผ้ว. 
ทานํ ทตฺวาติ ตํ เจตนํ ปริโยทาเปตฺวา.

ภู (อ)

เถป

เขเป

ซัดไป, ขว้าง

เถปยติ, เถปยเต.

จุร (เณ ณย)

เถน

โจเร

ลัก, ขโมย

เถนยติ
เถเนตฺวา
เถโน, เถนโก ผู้ขโมย. 
เถนนํ การลักขโมย. 
เถยฺยสงฺขาตํ
เถนสฺส ภาโว เถยฺยํ ความเป็นแห่งขโมย.

จุร (เณ ณย)

เถ

สทฺทสํหเต

ทำเสียง, ออกเสียง; สั่งสม, รวมกัน

ถายติ, ถิยติ, ปติตฺถิยติ
ถิยติ สํฆาตํ คจฺฉติ. คพฺโภ เอติสฺสาติ ถี หญิง.

ภู (อ)

เตว

กีเฬ

เล่น

ภู (อ)

เตป

กมฺปนทิตฺติเสเก

หวั่นไหว; สว่าง, รุ่งเรือง; ราด, รด

ภู (อ)

เตช

รกฺขานิสาเน

รักษา, ป้องกัน; ลับ

เตชติ.

ภู (อ)

เต

ปาลเน

รักษา, ป้องกัน

ตายติ
ตาณํ ความต้านทาน, พระนิพพาน. 
ตายตีติ ตาโต พ่อ. 
โคตโมตฺยาทินา ปวตฺตํ วจนํ พุทฺธิญฺจ ตายตีติ โคตฺตํ, ปริตฺตํ. 
นกฺขํ คมนํ ตายตีติ นกฺขตฺตํ
อฆสฺส ตาตา.

ภู (อ)

เฐ

สทฺทเวฐสงฺฆาเต

ทำเสียง; รัด, พัน; รวมกัน

ฐายติ, ฐียติ.

ภู (อ)

เฏก
[ฏิก, ฏีก, เฏก]

ยายเน

ไป, ถึง, บรรลุ, รู้

เฏกติ, ฏีกติ
ฏิกียติ ชานิยติ อฏฺฐกถายตฺโถ เอตายาติ ฏีกา วาจาเป็นเครื่องกำหนด, หนังสือที่อธิบายอรรถกถา.

ภู (อ)

เฌ

อุชฺฌานทหนญาณจินฺตนทิตฺติสุ

นินทา; เร่าร้อน; รับรู้, เพ่ง; คิด; สว่าง, รุ่งเรือง

ฌายติ, อุชฺฌายติ, นิชฺฌายติ, อุปนิชฺฌายติ.
ฌายตีติ ฌานํ ความเพ่ง, ความคิด.
อุชฺฌานสญฺญี,
อุปชฺฌาโย.
ฌายี ผู้มีความเพ่ง.
ปทีโป ฌายติ.
อาเทศ เอ เป็น อาย.

ภู (อ)