พจนานุกรมธาตุ

ธาตุ
ธาตุ อรรถ Sort descending ตัวอย่าง หมวดธาตุ

ขุทฺท

กีฬายํ

เล่น

ภู (อ)

คุท

กีฬายํ
เล่น

โคทติ.

ภู (อ)

ทิวุ

กีฬาวิชิคีสาพฺยวหารชุติตฺถุติคติกนฺติสตฺตีสุ
เล่น; ต้องการเอาชนะ; ค้าขาย; สว่าง; สรรเสริญ; ไป; ยินดี; สามารถ

ทิพฺพติ
เทโว, เทวตา เทพ, เทวดา. 
เล่น: ทิพฺพนฺติ กีฬนฺติ กามคุณาทีหิ, 
ต้องการเอาชนะ: เตสุ วิหรนฺติ ปจฺจตฺถิเก วา วิเชตุํ อิจฺฉนฺติ, 
ค้าขาย: โลกสฺส วา ยุตฺตายุตฺตํ โวหรนฺติ, ปุญฺญกมฺเมน วา สมฺปตฺตึ กีนนฺติ, 
สว่าง: โชตนฺติ วา ปรมาย ชุติยา, 
สรรเสริญ: โถมิยนฺเต วา ตพฺภาวตฺถิเกหิ, 
ไป: คจฺฉนฺติ วา ยถิจฺฉิตฏฺฐานํ อปฺปติหตคมเนน 
ยินดี: กามิยนฺติ วา ทฏฺฐุํ โสตุํ จ โสภาวิเสสยุตฺตตฺตา, 
สามารถ: สกฺโกนฺติ วา อานุภาวสมฺปตฺติยา ตํตํกิจฺจํ นิปฺผาเทตุนฺติ เทวา
เทวนํ การเล่น. 
สมฺมุติเทโว, วิสุทฺธิเทโว, อุปฺปตฺติเทโว. เทวธีตา เทพธิดา. เทวี พระเทวี, ราชินี.

ทิว (ย)

กุท

กีฬเน
เล่น

โกทติ, โกทนฺติ.

ภู (อ)

กีฬ

กีเฬ
เล่น

กีฬติ พาโล สุสูหิ. 
กีฬา
เกฬี กุรุมาโน.

ภู (อ)

เตว

กีเฬ

เล่น

ภู (อ)

นิทิ

กุจฺฉายํ
ติเตียน, นินทา

นินฺทติ
นินฺทิยเตติ นินฺทา
นตฺถิ โลเก อนินฺทิโต.

ภู (อ)

กุ

กุจฺฉายํ
นินทา; รังเกียจ; ชัง

กุยเต กุจฺฉิยเตติ กณฺโห สีดำ. 
กณฺโห วตายํ ปุริโส, กณฺหา ธมฺมา.

ภู (อ), คห (ณฺหา ปฺป)

กุ

กุจฺฉายํ (ครหายํ)

น่าเกลียด, น่าชัง; ดำ, มืด

กณฺโห

หมวด ค. มีปัจจัย 2 คือ ณฺหา ปฺป ใน ณฺหา ปัจจัย มีรูปกิริยาอยู่คำเดียว คือ คณฺหาติ นอกนั้นเบีนรูปนาม หรือคุณทั้งนั้น. 
มีคำ ตณฺหายติ=อยาก, ปรารถนา, ดิ้นรน. อยู่คำหนึ่ง แม้เช่นนั้นก็ลง อาย ปัจจัยอีกชั้นหนึ่ง คล้ายคำว่า ปพฺพตายติ=ประพฤติดุจภูเขา. เมตฺตายติ-เมตตา, เอ็นดู, อนุเคราะห์ - ส.

  • กณฺโห  
    น. พระกฤษณะ, พระนารายณ์ 'ดำ' (หมายเป็นฝ่ายเดช); พระยามาร, ท้าววสวัตตี. 
    ค. ชั่ว, ดำ, มืด (อช. 1000). กณฺหา ธมฺมา ธรรมดำ ได้แก่อกุศล - ส.
คห (ณฺหา ปฺป)
[ธป]

กทฺท

กุจฺฉิตสทฺทเก

ทำเสียงอันน่ารังเกียจ

กทฺทตีติ กทฺโท, กทฺทโม. โคลน, ตม, เลน.
กทฺทนํ. เสียงท้องร้อง.

ภู (อ)

กทฺท

กุจฺฉิตสทฺเท

ออกเสียงน่าเกลียด, ร้องน่าเกลียด

กทฺทติ กททโม

  • กททโม  เปือกตม, ตม, เลน, โคลน.
ภู (อ)
[ธป]

กลห

กุจฺฉเน

ติเตียน, นินทา, กล่าวหา

กลหติ.
กลโห.
กลิยติ ปรมิยติ อเนน สูรภาวนฺติ กลโห. การทะเลาะวิวาท, การชกต่อย.

ภู (อ)

กลห

กุจฺฉเน

เกลียด, ชัง

กลหติ กลโห

  • กลโห ความทะเลาะ, วิวาท, 'น่าเกลียด.'
ภู (อ)
[ธป]

ลฑิ

กุจฺโฉกฺขิเป

รังเกียจ; ยกขึ้น

ลณฺเฑติ. ลณฺฑยติ. ลณฺฑติ
ลฑิตพฺพํ ชิคุจฺฉิตพฺพนฺติ ลณฺฑํ คูถ

ภู (อ), จุร (เณ ณย)

ภาม

กุชฺฌเน
โกรธ, เคือง

ภามติ. ภามยติ.

ภู (อ), จุร (เณ ณย)

อก

กุฏิลคติยํ

"ไปคด" คดไปคดมา, บิดไปบิดมา

อกติ

ภู (อ)
[ธป]

อก

กุฏิลคเต
ไปคด, บิดไปมา.

สปฺโป อกติ.

ภู (อ)
[พธ]

กาส

กุสทฺทปกาสสชฺชเน

ไอ, กระแอม; ประกาศ; จัดแจง

กาสเต. อุกฺกาสิตฺวา.
กาสตีติ กาโส โรคไอ.
กาสํ ต้นแป้ง, หลุม, บ่อ.

ภู (อ)

ทิว

กูชปีฬเน
ร้อง; เบียดเบียน บีบคั้น

เทเวติ กูชตีติ เทโว ฝน. 
เทวยิตฺวา ร้องคำราม. 
ปริเทวยติ
ปริเทวยมาโน ร้องไห้คร่ำครวญ.

จุร (เณ ณย)

หิกฺก

กูเช

เสียงไม่ชัดเจน เสียงคำราม

หิกฺกติ
หิกฺกา การสะอึก. 
หิกฺ อิติ กตฺวา กายติ สทฺทายเตติ วา หิกฺกา
ในคัมภีร์โลกียะยังกล่าวว่าเป็น หิกฺ บทหน้า เก ธาตุ ก็ได้.

ภู (อ)