พจนานุกรมธาตุ

วจติ. วตฺติ. อุตฺติ. 
วตฺตา วจนกฺขโม. 
วจี, วจนํ, 
นิรุตฺติ, นิรุตฺตํ, เนรุตฺตํ, 
วากฺยํ, วาจนํ การพูด. 
ถ้าลงการิตปัจจัยจะมีรูปเป็น วาเจติ. 
ในกัมมวาจกจะมีรูปเป็น วุจฺจติ อุจฺจติ วา.

กเถติ กถยติ สากจฺฉติ กถา ปริกถา อฏฺฐกถา กถิโต กเถตฺวา กเถตุํ ฯเปฯ

• สากจฺฉติ  ก. เจรจากัน, พูดโต้ตอบกัน ‘=สห กถยติ’  รูปนาม สากจฺฉา - ส.
• กถา  น. ถ้อยคำ, คำพูด, คำอธิบาย; สมุดที่แต่งขึ้น, ข้อประพันธ์.
• ปริกถา  น. นิยาย, คำอธิบาย, พูดเลียบเคียง [ปริ+กถา ‘กล่าวรอบๆ’].
• อฏฺฐกถา  ‘=อตฺถสํวณฺณนา’ อธิบายเนื้อความ. วิ. อตฺโถ กถิยติ เอตายาติ อฏฺฐกถา, แปลง ถ เป็น ฐ - ส.

ฆุํสเต จนฺโท คตฺตํ. 
ในโถมนิธิแยกเป็น 2 ความหมาย, ส่วนในสัททนีติ กล่าวว่าธาตุนี้เป็นอีการันตธาตุ.

วสติ, วจฺฉติ.
วจฺฉโย ความยินดี. 
วาโส, ปริวาโส, สํวาโส, นิวาโส การอาศัยอยู่. 
อายสฺมโต นิสฺสาย วจฺฉามิ. 
ชินวจฺฉโย วสลธมฺมนฺติ ปาปธมฺเม วสนฺติ ปคฺฆรนฺตีติ วสลา, เตสํ วสลานํ หีนปุริสานํ ธมฺมํ.

เวติ.

มาลา มิลายนฺติ. 
มิลายติ จนฺโท ทิวเส ทิวเส.

อิลติ. 
เอลํ, เอฬํ ความหวั่นไหว, ความเลว.

อาภาทีสุ เอชติ กมฺปตีติ เอชา, 
เสชํ ติปากํ ติกฺริยํ, 
จตุรูปญฺจ เสชิโน, 
อเนโช สนฺติมารพฺภ.

เวธติ. 
ปุตฺตทาเนน เวธเต หทยํ มม. 
เวธยติ. 
โคธา ปเวธมานา นิกฺขมิ.

จลติ. 
จลํ, จลนํ ความหวั่นไหว. 
มหาภูมิจาโล. 
อุฏฺฐาย ปจลิโต.

เวปติ. 
เวปนํ, เวโป ความหวั่นไหว. 
เวเปน นิพฺพตฺโต เวปถุ เกิดด้วยความหวั่นไหว. 
เวปติ กมฺปตีติ เวตฺตํ เครือหวาย.

กมฺปติ กมฺปนํ อวกมฺปนํ อนุกมฺปา การิต-กมฺเปติ

• อวกมฺปนํ  นป. ความอนุเคราะห์, ความกรุณา, เอ็นดู, ช่วยเหลือ [อว+กมฺป] - ส.
• อนุกมฺปา  อิ. (แปลเหม็อน อวกมฺปนํ) [อนุ+กมฺป 'ไหวใจไปตาม'] (อ.160).
• กมฺเปติ  อา. อิทมฺปิ ทุติยํ สลฺลํ กมฺเปติ หทยํ มม ลูกศรที่ 2 แม้นี้ ยังหทัยของข้าพเจ้าให้หวั่น - ส.

ตีเรติ. 
สํติรยตีติ สนฺตีรณํ, ตํ กิจฺจํ ตีเรตฺวา. ตีรํ ฝั่ง 
ในโถมนิธิเป็น ตีร ปารคติยํ, จุ, อกัมม.

ปาเรติ, ปาเรยติ. 
ปารํ ฝั่ง, พระนิพพาน.
ปารคู. 
นทึ ปารยติ อชฺโฌตฺถรตีติ นทีปารา, สีมา.

อิญฺชติ. 
อิญฺชนา, อิญฺชนํ ความหวั่นไหว. 
สมิญฺชิตํ วา พาหํ ปสาเรยฺย, 
ปสาริตํ วา พาหํ สมิญฺเชยฺย. 
เอสา กายสฺส อิญฺชนา.

อิญฺชติ. 
อิญฺชนา, อิญฺชนํ ความหวั่นไหว. 
สมิญฺชิตํ วา พาหํ ปสาเรยฺย, 
ปสาริตํ วา พาหํ สมิญฺเชยฺย. 
เอสา กายสฺส อิญฺชนา.

ปณติ โวหรตีติ ปาณิ มือ, ฝ่ามือ, บอกซื้อ, บอกขาย. 
ปณติ วณิโช. 
อาปณํ ร้านค้า. 
ปณิยติ โวหริยตีติ ปณฺณํ ใบไม้.