รภ

รภติ รภโส

• รภโส  ค. ร้ายกาจ. 
  อา. จณฺฑา ลุทฺทา รภสา ผู้ดุร้าย ร้ายแรง ร้ายกาจ - ส.

รภ ประกอบอุปสัค เป็นรูปดังนี้:-

• อารภติ, อารพฺภติ ก. เริ่ม, ปรารภ, ลงมือ; เพียร; ประหาร, ฆ่า [อา+รภ]  รูปอื่น อารพฺภ อารทฺโธ อารภิตฺวา ฯเปฯ. 
  อา. อารทฺธํ เม วิริยํ เราเริ่ม หรือ ลงมือ เพียร. วิริยารมฺโภ เริ่ม, ลงมือเพียร. ปกรณารมฺโภ เริ่มแต่งคัมภีร์ - ส.
• สารมฺโภ น. ความแข่งดี เป็นอุปกิเลสอย่าง 1 ในอุปกิเลส 16 [ส+อา+รภ*] 
  อา. สารมฺโภ เต น วิชฺชติ ท่านก็จะไม่มีความแข่งดี - ส.
• อารมฺโภ น. [อา-รภ] แปลได้หลายอย่าง:-
  1. ความทำ, เริ่ม, ปรารภ  
     ดังบาลีว่า … อารมฺภานํ นิโรเธน นตฺถิ ทุกฺขสฺส สมฺภโว.
  2. ต้องโทษ. ถูกลงโทษ,  
     ดังบาลีว่า อารพฺภติ จ วิปฺปฏิสารี จ โหติ.
  3. ทำกิจบูชายัญ  
     ดังบาลีว่า มหายญฺญา มหารมฺภา
  4. ความเพียร  
     ดังบาลีว่า อารภถ นิกฺขมถ ยุญฺชถ พุทฺธสาสเน.
  5. ประหาร, ฆ่า  
     ดังบาลีว่า สรณํ โคตมํ อุทฺทิสฺส ปาณํ อารภนฺติ.
  6. ตัด, หัก, ถอน, ทำให้เคลื่อนจากกัน  
     ดังบาลีว่า พีชคามภูตคามสมารมฺภา ปฏิวิรโต. (รูปหลังนี้ เป็น สมารมฺโภ คือ สํ+อา+รภ) - ส.

* น่าจะเป็น สํ+รภ อย่าง สาราโค.