หยุด, ยืน, ตั้งอยู่
อรรถของธาตุ
คตินิวตฺติยํ
ตัวอย่าง
ฐาติ ติฏฺฐติ สณฺฐาติ สณฺฐหติ
ฐานํ ฐิติ ฐิโต ฐตฺวา ฐาตุํ
ปพฺพตฏฺโฐ ภุมฺมฏฺโฐ ฯเปฯ
- ฐานํ ฐานะ แปลได้ 4 นัย:-
- '=อิสฺสริย' ความเป็นใหญ่, ตำแหน่ง ดังบาลีว่า กิมฺปนายสฺมา เทวานมินฺโท กมฺมํ กตฺวา อิมํ ฐานํ ปตฺโต.
- '-ฐิติ' การยืน, ท่ายืน ดังบาลีว่า ฐานกุสโล โหติ อกฺขณเวธี.
- '-ขณ' ครู่เดียว, ครู่หนึ่ง, ทันที ดังบาลีว่า ฐานโสเปตํ ตถาคตํ ปฏิภาติ.
- '=เหตุ' เหตุ, การณ์ ดังบาลีว่า ฐานญฺจ ฐานโต ญตฺวา.
- ฐิติ ฐิติ, สถิติ, 'ความตั้งอยู่, ความเป็นอยู่, ความเป็นไป.
- ปพฺพตฏฺโฐ ค. ยืนอยู่ หรือ ตั้งอยู่บนบรรพต.
- ภุมฺมฏฺโฐ ค. ยืนอยู่ หรือ ตั้งอยู่บนแผ่นดิน.
หมวดธาตุ
ภู (อ)
คาถา/หน้า
321
ที่มา
ธป
Comments