ปรารถนา, อยากได้, ชอบใจ; รัก, ใคร่, ยินดี
อรรถของธาตุ
อิจฺฉา; กนฺตีสุ
ตัวอย่าง
กาเมติ กามยติ กาโม กนฺติ นิกนฺติ กามนา กามยมาโน
กาเมนฺโต อภิกฺกนฺตํ กนฺตา
- กาโม กาม มี 2 คือ วตฺถุกาโม 'พัสดุอันสัตว์ใคร่' ได้แก่ รูป เสียง ฯลฯ. กิเลสกาโม 'กิเลสให้สัตว์ใคร่' ได้แก่ ตัณหา ราคะ ฯลฯ - ส.
- อภิกฺกนฺตํ แปลได้หลายอย่าง:-
- สิ้นไป, หมดไป, ส่วงไป '=ขย' ดังบาลีว่า อภิกฺกนฺตา ภนฺเต รตฺติ ราตรีสิ้นไปแล้ว (สว่าง).
- ดี, งาม '=สุนฺทร' ดังบาลีว่า อยํ อิเมสํ จตุนฺนํ ปุคฺคลานํ อภิกฺกนฺตตโร ปณีตตโร จ คนนี้ ดีกว่า ประณีตกว่า 4 คนนี้.
- สวยงาม, ผุดผ่อง '=อภิรูป' ดังบาลีว่า อภิกฺกนฺเตน วณฺเณน สพฺพา โอภาสยํ ทิสา มีวรรณผุดผ่อง ให้ทุกทิศโอภาสอยู่.
- แสดงความยินดีอย่างยิ่ง, ยินดียิ่งนัก '=อพฺภานุโมทน' ดังบาลีว่า อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต พระองค์ผู้เจริญ (ภาษิตของพระองค์) ไพเราะยิ่งนัก, ไพเราะจริงๆ - ส.
- กนฺตา อิ. กันดา-กานดา, นาง, หญิง, 'ชายปรารถนา หรือ รัก.'
หมวดธาตุ
จุร (เณ ณย)
คาถา/หน้า
492
ที่มา
ธป
Comments