วท

อรรถของธาตุ
วิยตฺติยํ วาจายํ; อพฺยตฺตสทฺเท จ

กล่าว, พูด; ร้อง, ดัง

ตัวอย่าง

วทติ-วชฺชติ-วเทติ วชฺชุํ ปาวท-ปาว โอวาโท วชฺชํ วทนํ โอวชฺชมาโน ฯเปฯ เหตุ-วาเทติ วาทยติ

อา. 
ปิตา ปุตฺตํ วทติ บิดาว่าลูก. 
เภรี วทติ กลองดัง หรือ ส่งเสียง. 

วทติ วชฺชติ วเทติ 3 นี้ ติ วตฺตมานา สุทฺธกตฺตุ เหมือนกัน.

  • วชฺชติ-วชฺชนฺติ นี้ พานจะให้เข้าใจว่าเป็น กมฺม แต่ไม่ใช่ 
    มีบาลีว่า วชฺชนฺตุ โภนฺโต ธมฺมํ ผู้เจริญ ท. จงกล่าวธรรม. 
    มานุสกา จ ทิพฺพา จ ตุริยา วชฺชนฺติ ตาวเท ดนตรีมนุษย์และทิพย์ทำเพลงขึ้นในขณะนั้น. 
    ถ้าเป็น กมฺม เป็น วชฺชิยติ-วชฺชิยนฺติ.  นัยนี้ อาเทส วท เป็น วชฺช - ส.
    วชฺชนฺติ ในบางแห่งเท่ากับ วาทยนฺติ-ให้กล่าว เป็น เหตุกตฺตุ  
    ดังบาลีว่า สงฺขา … อนฺตลิกฺขมฺหิ วชฺชนฺติ ทิสฺวานจฺเฉรกํ นเภ 
    (เทพยดา) ยังสังข์ให้ดัง (หรือเป่าสังข์) ในอากาศ เพราะเห็นอัศจรรย์ในฟ้า. 
    นัยนี้ไม่ได้เอา วท เป็น วชฺช แต่แปลง วาทยนฺติ เป็น วชฺชนฺติ โดยลบ อา, เอา ทฺย เป็น ซฺช - ส.
    วเทติ มีบาลีเทียบว่า อุปาสโก ภิกฺขู วเทติ … ชนกายํ โอวเทติ มหามุนิ - ส.
  • วชฺชุํ  เท่ากับ วเทยฺยุํ-พึงกล่าว (สตฺ. ประถมบุรุษ) 
    มีบาลีว่า วชฺชุํ วา เต น วา วชฺชุํ นตฺถิ นาสาย รูหนา - ส.
  • ปาวท, ปาว  ก. อวด, สรรเสริญ, 'กล่าวก่อน,' (ปโร. ประถมบุรุษ) [ป+วท] ทีฆ ป เป็น ปา 
    ดังคำว่า ปาวทติ ปาวจนํ. ลบ ท เหลือแต่ ปาว บ้าง.  
    อา. โย อาตุมานํ สยเมว ปาวา ผู้ใดอวดตนเองทีเดียว. ที่เป็น ปาวา หมายอดีต. 
    นัยหนึ่ง ปาวา นี้ ไปทาง บุพ. อุ=สทฺเท (ดู อุ) - ส.
  • โอวาโท  น. โอวาท, สั่งสอน, กล่าวสอน (โอ+วท)
  • วชฺชํ  น. ถ้อยคำ.
  • วทนํ  น. ปาก, หน้า, 'เครื่องกล่าว' 
    วิ. วทนฺติ เอเตนาติ วทนํ; 
    มุข ศัพท์เป็นชื่อของปาก,  
    หน้า คือ วทนํ ลปนํ ตุณฺฑํ มุขํ อสฺสํ อานนํ  แต่ ตุณฺฑํ ใช้เป็นปากของสัตว์ มีสุกร ไก่ เป็นอาทิ - ส.
  • โอวชฺชมาโน  '=โอวทิยมาโน' อันเขาว่ากล่าวอยู่ อา. โอวชฺชมาโน น กโรติ สาสนํ - ส.
หมวดธาตุ
ภู (อ)
คาถา/หน้า
348
ที่มา
ธป

Comments

Restricted HTML

  • Allowed HTML tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Lines and paragraphs break automatically.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.