ราช

อรรถของธาตุ
ทิตฺติยํ

รุ่งเรือง, ส่องสว่าง, ไพโรจน์

ตัวอย่าง

ราชติ วิราชติ ราชา ราชินี วนราชิ

ณ ที่นี้ ส. แสดงคาถานอกประเด็น แต่เพื่อบำรุงความฉลาดหรือความสนุกในชั้นเชิงภาษา ดังต่อไปนี้:-
'มหาราช! มหาราช    มหาราช! มเมวหิ, 
เนตสฺส' อิติ วตฺวาน   เทฺว ชนา กลหํ กรุํ.
มหาราช! งูของเราโพน*  มหาราช! งูของเราเท่านั้นโพน ของเขาไม่โพน' หมองู 2 คนกล่าวแล้วทะเลาะกัน.
เม+อหิ=มหิ (งูของเรา) ดุจคำว่า ปุตฺตา+เม+อตฺถิ=ปุตฺตามตฺถิ. 
มหิ+อราช=มหาราช (งูของเราได้โพนแล้ว). ดุจคำว่า โยปิ+อยํ=โยปายํ. 
อราช เท่ากับ อราชิ=วิโรจิ ดุจคำว่า อกร ในประโยคว่า "อติกรมกราจริย" เท่ากับ อกริ.
รวมอรรถ "มหาราช; เม อหิ อราช, มม เอว อหิ อราช, น เอตสฺส อิติ วตฺวา เทว อหิตุณฺฑิกา กลหํ กรึสุ" - ส.

  • ราชา ราชินี  ดู รญฺช.
  • วนราชิ  อิ. ทางในป่า, ที่โล่งโปร่งในป่า [วน+ราชิ 'สว่างในป่า'].

* โพน คือ แกว่ง - pd

หมวดธาตุ
ภู (อ)
คาถา/หน้า
315
ที่มา
ธป

Comments

Restricted HTML

  • Allowed HTML tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Lines and paragraphs break automatically.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.