รุ่งเรือง, ส่องสว่าง, ไพโรจน์
อรรถของธาตุ
ทิตฺติยํ
ตัวอย่าง
ราชติ วิราชติ ราชา ราชินี วนราชิ
ณ ที่นี้ ส. แสดงคาถานอกประเด็น แต่เพื่อบำรุงความฉลาดหรือความสนุกในชั้นเชิงภาษา ดังต่อไปนี้:-
'มหาราช! มหาราช มหาราช! มเมวหิ,
เนตสฺส' อิติ วตฺวาน เทฺว ชนา กลหํ กรุํ.
มหาราช! งูของเราโพน* มหาราช! งูของเราเท่านั้นโพน ของเขาไม่โพน' หมองู 2 คนกล่าวแล้วทะเลาะกัน.
เม+อหิ=มหิ (งูของเรา) ดุจคำว่า ปุตฺตา+เม+อตฺถิ=ปุตฺตามตฺถิ.
มหิ+อราช=มหาราช (งูของเราได้โพนแล้ว). ดุจคำว่า โยปิ+อยํ=โยปายํ.
อราช เท่ากับ อราชิ=วิโรจิ ดุจคำว่า อกร ในประโยคว่า "อติกรมกราจริย" เท่ากับ อกริ.
รวมอรรถ "มหาราช; เม อหิ อราช, มม เอว อหิ อราช, น เอตสฺส อิติ วตฺวา เทว อหิตุณฺฑิกา กลหํ กรึสุ" - ส.
- ราชา ราชินี ดู รญฺช.
- วนราชิ อิ. ทางในป่า, ที่โล่งโปร่งในป่า [วน+ราชิ 'สว่างในป่า'].
* โพน คือ แกว่ง - pd
หมวดธาตุ
ภู (อ)
คาถา/หน้า
315
ที่มา
ธป
Comments